Magazyn kulturalno- literacki
„Zespół Stalina. Niebezpieczne lata radzieckiej polityki” autorstwa Sheili Fitzpatrick jest książka poświęconą grupie najbliższych i długoletnich współpracowników Józefa Stalina. Fitzpatrick jest historyczką społeczną należącą do grupy historyków rewizjonistycznych, reinterpretujących historię Związku Radzieckiego i dystansujących się od jej politycznych aspektów. Swoją analizę autorka opiera na metaforach wewnętrznego kręgu i polityki dworskiej, odrzucając stosowanie modeli systemowych (w […]
„Jestem córką Białego Boga i nie złapiecie mnie”. Tym zdaniem rozpoczyna się najnowsza powieść fińskiej pisarki Katji Kettu. I znów – po „Akuszerce” – autorka przenosi nas w przeszłość, pokazując, jak wielka historia i polityka mieszają w ludzkich losach. Tym razem swoją narrację toczy jednak dwutorowo i przeplata w niej współczesność z tym, co było.
Większość z nas lubi, gdy ktoś, polecając nam jakiś tytuł, porównuje go do innego. Trochę jak w tej teorii z „Rejsu”, że lubimy piosenki, które już znamy. Gdybym więc miała „Ósme życie (dla Brilki)” zestawić z inną powieścią, bez wahania wskazałabym „Dom duchów” Isabel Allende (na pewno wszyscy pamiętają znakomitą adaptację filmową z Meryl Streep, […]
„Poezję szanuje się tylko u nas, skoro się za nią zabija. Nigdzie indziej nie zabijają za poezję….” (s.195) – mówi Osip Mandelsztam do swojej żony, Nadieżdy Mandelsztam. To żadne pocieszenie w czasach, gdy za wersy na temat Stalina grozi gułag lub kara śmierci. „Wspomnienia” to wstrząsający zapis życia z ciągłym strachem oraz niepewnością jako towarzyszami […]
Jak to możliwe, że miliony stoją murem za jednym człowiekiem? Czym musi się odznaczać, że wszyscy ślepo w niego wierzą i kochają bez zastrzeżeń, nawet jeśli z tego powodu żyją w biedzie, zniewoleniu czy nieustannym strachu? Takie i podobne pytania zawsze nasuwają się w kontekście dyktatorów, którzy wielbieni niczym bóstwa kierowali rzędem dusz. Stefan Türschmid […]
Kto wie, ile literackich arcydzieł mogłoby nie przetrwać XX wieku, gdyby nie chwalebna działalność prawdziwych strażniczek spuścizny wielkich pisarzy. Było ich wiele. W ZSRR literackie wdowy stanowiły prawdziwą instytucję, nie pozwalając zapomnieć lub zniszczyć dzieł swoich mężów. Najwybitniejszą z nich była niewątpliwie Nadieżda Mandelsztam, która nie tylko zachowała i przechowała twórczość wybitnego poety, ale również […]
„Co historia ma z tym wspólnego? Chciałaby pani „przyprawionych” faktów, czegoś ostrego, z zapaszkiem? Do krwi, do mięsa wszyscy się zbiegną. Śmierć to dzisiaj towar. Wszystko na sprzedaż. Mieszczuch będzie zachwycony – wstrzyknie sobie adrenalinki… Nie co dzień przecież upada imperium”, mówi jeden z bohaterów książki Swietłany Aleksijewicz „Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka”. Autorce udało […]
Jeden z przywódców Wielkiej Rewolucji Francuskiej, Georges Danton, jest twórcą powiedzenia, które funkcjonuje w języku do dziś: „Rewolucja jest jak Saturn, pożera własne dzieci”. Danton skończył tragicznie, a jego stwierdzenie, tak trafne i uniwersalne, przetrwało. Jednym z najlepszych przykładów aktualności tej sentencji może być polityka sowieckiej Rosji za czasów Stalina. Władze wybierały kandydata, mamiły go […]