Władysław Broniewski na zawsze już chyba – niestety – będzie kojarzył mi się z wierszem „Bagnet na broń”, który recytowałam na lekcji języka polskiego w siódmej czy ósmej klasie podstawówki. Autora wyobrażałam sobie jako silnego mężczyznę w wojskowym mundurze, którego nie interesuje nic poza walką i wojną. Na szczęście jakiś czas temu mogłam sobie ten obraz ukształtowany w dzieciństwie zweryfikować dzięki powieści „Stanęła naga…”. Dziś czas na kolejną odsłonę biografii Broniewskiego – epistolograficzną. „Miłość jest nieprzyjemna. Listy ze wspólnego życia” to zbiór korespondencji Władysława i Janiny Broniewskich.
Pierwszy z listów datowany jest na kwiecień 1925 roku – w tym roku Broniewscy poznają się w Warszawie na którymś ze spotkań lewicy, ostatni zaś pochodzi z lipca 1946 roku. To ogromny zbiór wyznań miłości, pełen różnych niepokojów, lęków, ale i radości czy pretensji. Zapis życia małżeńskiego, ale i tego, co przed oraz po nim. Wszystko to opatrzone przypisami, które pozwalają nam się odnaleźć w realiach ówczesnej codzienności politycznej i sytuacji prywatnej.
Listy – szczególnie tak intymne jak te pomiędzy kochającymi się osobami – pozwalają zajrzeć nam za zasłonę tego, co przeznaczone dla obcych, wejść na teren zarezerwowany tylko dla tych dwojga i zobaczyć pewną prawdę. Prawdę, którą potrafi się wypowiedzieć tylko na papierze – nawet nie w cztery oczy. Nie znajdziemy tu oczywiście jedynie wyznań miłosnych czy ujawnionych najskrytszych sekretów, ale sporo codzienności, szarej rzeczywistości (przed)wojennej Polski. Ta codzienność także sporo mówi o Broniewskich i relacji między nimi.
Listy te jednak to dla mnie przede wszystkim odkrycie Janiny Broniewskiej jako niezwykłej kobiety. Mam tu na myśli przede wszystkim jej dość odważne poglądy dotyczące małżeństwa i wierności w nim. Razem z mężem byli otwartymi pod tym względem osobami. Broniewski więc nie krępuje się poinformować Jankę o problemach z kochanką, która nie chce usunąć ciąży, czy o swym wielkim zakochaniu w dwudziestoletniej Żydówce, której rodzina nie pozwala związać się z gojem. Co ciekawe – Janka wielokrotnie interweniuje, łagodzi spięcia, staje po stronie męża. Sama powtarza często, że małżeństwo to dla niej swego rodzaju więzienie, że ją krępuje.
Nawet ich życie pomałżeńskie było niekonwencjonalne. Oboje stworzyli nowe związki i wszyscy razem (także z Anką – ich córką) zamieszkali w jednym domu. Stworzyli – posługując się współczesną terminologią – ideał rodziny patchworkowej.
„Miłość jest nieprzyjemna” pozwala zweryfikować obraz poety – żołnierza, ale jest przede wszystkim jeszcze jednym dowodem na tezę, że zazwyczaj obok wielkiego twórcy stoi niemniej wielka żona. Ciekawa opowieść o miłość między wojnami.
Anna Godzińska
Tytuł: „Miłość jest nieprzyjemna. Listy ze wspólnego życia”
Autorzy: Janina i Władysław Broniewscy
Opracowanie z rękopisu, wstęp i przypisy: Wioletta Bojda
Wydawnictwo: Krytyka Polityczna
Liczba stron: 630
Premiera: lipiec 2014
