W tej narracji każdy z bohaterów ma własny świat, w którym żyje. Ona, On i czwórka rodziców w zaświatach, komentujących niczym antyczny chór wybory życiowe i poczynania swoich dzieci. „Słowo przyszło ze świata rodziców, choć nie lepili garnków, byli w nim prawdziwymi bogami, którzy stwarzają swój osobny świat”. Dzieci nie zostały stworzone ani wychowane na ich podobieństwo. Oboje bohaterowie, tłumacz i odnosząca sukcesy kobieta interesu, poszli własnymi drogami, które okazały się w efekcie bezdrożami. Oboje samotni, pozbawieni życiowych partnerów, przyjaciół i rodziców, którzy umarli tak, jak żyli, czyli razem i taką samą śmiercią.
Jelena Czyżowa umieściła akcję swojej kameralnej i mrocznej zarazem opowieści w podpetersburskiej miejscowości działkowej. Podmiejskie dacze i działki stały się symbolem czasów, które nie chcą do końca odejść. Dla mieszkańców radzieckiego imperium posiadanie podmiejskiego domku i ogródka stanowiło substytut czegoś własnego i równocześnie zabezpieczało wyżywienie rodziny. W świecie bohaterów przeszłość wciąż dominuje nad teraźniejszością. Jest jej pełno: we wnętrzach, głowach ludzi i wspomnieniach. Nie dość na tym. Demony historii, zdawałoby się już wyegzorcyzmowane i raz na zawsze wypędzone, powracają. „Rzeczywiście, skąd? Niekontrolowane asocjacje… Że też… Kiwnął głową. W ostatnich latach coś się zmieniło, zawisło w powietrzu. Coś starego, dawno zapomnianego. Jakby czas zaczął płynąć do tyłu. Wcześniej mówiono: zrobił krok w tył. Mgliste wrażenie, którym chciałoby się podzielić, a przynajmniej je omówić”.
Powieść Czyżowej pełna jest aluzji i czytelnych odniesień do rzeczywistości politycznej, która ponownie zaczyna więzić ludzi. Starsi uciekają przed nią w śmierć, a młodsi próbują znaleźć azyl w pracy albo w dalekich krajach. Nieprzezwyciężona przeszłość udaremnia jednak każdy eskapizm i próby znalezienia choćby namiastki szczęścia. Wszyscy bohaterowie utracili je wraz z niewinnością, „wyrzuceniem” w świat. Próby zapanowania nad własnym życiem okazują się daremne. W samotności i rozpaczy mieszają się różne porządki: ludzki i boski, polityka przeplata się z intymnością, a miłości towarzyszy cień nienawiści. Nawet leśny raj Sosnowa okazuje się tylko złudzeniem, gdy podmiejska idylla zostaje przerwana przez katastrofę. Czyżowej udało się przedstawić obraz świata, który wypadł z własnej orbity i zmierza ku nieuniknionej katastrofie, której nic nie może zapobiec.
Autorka: Jelena Czyżowa
Tytuł: Grzybnia
Przełożyła: Agnieszka Sowińska
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 21 września 2016
