Dawid Ben-Gurion, urodzony w Płońsku jako Dawid Grün (1886 -1973) to postać doprawdy niezwykła. Syjonista, współtwórca państwa Izrael i jego pierwszy premier. Jako polityk był osobą kontrowersyjną, której decyzje niejednokrotnie wywoływały żywiołowe protesty i krytykę.
Książka „Ben-Gurion, Żywot polityczny” to polityczna biografia, opowiedziana w rozmowie z Davidem Landauem, byłym redaktorem naczelnym dziennika „Haaretz” przez współpracownika Ben-Guriona i obecnie urzędującego prezydenta Izraela-Szimona Peresa.
Sylwetka Ben-Guriona, wyłaniająca się ze wspomnień Peresa, przekonanego „bengurionisty”, jak sam siebie określa, to obraz silnej osobowości, polityka jasno widzącego cel, do którego zdąża, bez wahania podejmującego trudne i niepopularne decyzje. Dążenie do stworzenia niezależnego państwa żydowskiego wymagało uprawiania istnej ekwilibrystyki politycznej i zręcznego poruszania się między mocarstwowymi interesami różnych państw. Ben-Gurion krok za krokiem umacniał swoją pozycję: najpierw w partii lewicowych syjonistów, Ahdut HaAvoda, następnie w Powszechnej Organizacji Robotników Żydowskich Ziemi Izraela (Histadrut), wreszcie w partii Mapai. Co jednak istotne, jak podkreśla prezydent Peres, w polityce nie kierował się on koniunkturalizmem ani karierowiczostwem, a jedynie pragmatyzmem. Pozwoliło to na zrealizowanie idei osadnictwa żydowskiego w Palestynie i stopniowego wykupu ziemi z rąk arabskich za czasów mandatu brytyjskiego. Szok spowodowany Holocaustem i zagładą europejskich Żydów, klęska Niemiec, upadek imperium brytyjskiego umożliwiły w 1948 proklamowanie powstania państwa Izrael. Ben-Gurion, wraz ze współpracownikami, nie wahał się jej wykorzystać. Ceną był jednakże wybuch wojny o niepodległość, ucieczka ludności palestyńskiej, wplątanie państwa w długotrwały i do dziś nierozwiązany konflikt ze światem arabskim.
Okres rządów Ben-Guriona – premiera opisany został jednoznacznie pozytywnie. Jako winny konfliktów wewnętrznych i tych związanych z posunięciami na arenie międzynarodowej wskazany został jego wieczny rywal polityczny, późniejszy premier – Menachem Begin. W oczach Peresa Begin jest tym politykiem, który wywierał negatywny wpływ nie tylko na proces budowania państwa i jednolitego społeczeństwa izraelskiego, ale i wypracowanie dobrych stosunków politycznych z Niemcami. Można zauważyć, że Peres traktuje Ben-Guriona jako swego nauczyciela i przyjaciela, wpadając w niektórych miejscach w apologetyczny ton. Dlatego też wspominając ostry spór polityczny między Ben-Gurionem a Beginem, bez wahania opowiada się po stronie tego pierwszego. Nie powinno to jednak dziwić zważywszy, że Szimon Peres jest wciąż czynnym politykiem i uważa się za kontynuatora myśli politycznej Ben-Guriona. Jego opowieść obfituje także w anegdoty prowadzące za kulisy wielkiej polityki, niezwykle ciekawe nie tylko dla historyków, politologów i biografów, ale i osób zainteresowanych dziejami tego regionu świata.
Dla polskiego czytelnika interesujący będzie fakt, że zarówno bohater, premier Ben-Gurion, narrator-prezydent Peres i złowieszczy przywódca opozycji, Menachem Begin urodzili się w Polsce. Podczas lektury nie można również uwolnić się od snucia analogii między odradzaniem się niepodległego państwa polskiego po okresie zaborów w 1918 roku a konstytuowaniem się państwa Izrael trzydzieści lat później. Na powstaniu obu państw zaważył bowiem nie tylko splot unikalnych okoliczności historycznych, ale i działania wybitnych polityków.
„Ben-Gurion” to niewątpliwie jedna z najciekawszych książek poświęconych historii i polityce Izraela, opisująca mechanizmy kształtowania się nowożytnej izraelskiej państwowości oraz przyczyny skomplikowanej sytuacji Izraela na arenie międzynarodowej. Poruszanie się po skomplikowanej topografii politycznej ułatwia czytelnikowi zamieszczony słowniczek nazw partii i organizacji oraz kalendarium życia Dawida Ben-Guriona.
Ewa Glubińska
Tytuł: Ben Gurion. Żywot polityczny.
Autorzy: Szimon Peres, David Landau
Przełożyła: Hanna Jankowska
Wydawnictwo: Czarne
Premiera: 28 sierpnia 2013
Ilość stron: 248
