Winni są wśród nas

Saga to specyficzny gatunek literacki. I świetnie może nadawać się do weryfikacji warsztatu pisarskiego jej autora. Skomplikowane relacje międzyludzkie, problemy grupy, dramaty jednostek. Saga często opiera się na motywie powtarzania błędów lub istnego fatum ciążącego na kolejnych pokoleniach. Daje również możliwość całkowitego poznania bohaterów, szczególnie tych coraz młodszych, którzy pojawiają się na kartach powieści. Ale interesująca, dobrze napisana saga to przede wszystkim pomysł na daną historię w ogóle oraz mieszczące się w niej mini-historie poszczególnych postaci.

Na polskim rynku brakuje tego typu literatury. Z tym trudnym gatunkiem postanowiła zmierzyć się Ałbena Grabowska. Pisarka rozpoczyna swój cykl opowieści o rodzinie Winnych tomem „Stulecie Winnych. Ci, którzy przeżyli”.

Brwinów – to tu wszystko ma swój początek i wydaje się, że także swój koniec. W podwarszawskiej miejscowości rodzina Winnych nieustannie zmaga się z trudem życia, osobistymi dramatami poszczególnych jej członków, znaczącymi wydarzeniami dla świata (lub chociaż Polski) oraz codziennymi urokami wsi. Wielka historia to jedynie tło dla opowieści o zanurzonych w świecie jednostkach. Doskonałym pomysłem autorki było subtelne połączenie i przenikanie się tych dwóch światów: realiów 1. poł. XX w. z rodzinną gawędą Winnych.

Winni to postacie bliskie każdemu czytelnikowi. To nawet nie są bohaterowie literaccy, to towarzysze podczas lektury, przyjaciele, znajomi, sąsiedzi. Każdy z nich zmaga się w osobistym cierpieniem, problemami, które skrzętnie ukrywa przed światem. Walczą o przetrwanie w trudnych czasach pierwszej wojny światowej, biedy dwudziestolecia.

Powieść Ałbeny Grabowskiej to niezwykle fascynująca lektura. Nie sposób ustalić, który element sagi jest najlepszy, wszystkie bowiem działają jak trybiki napędzające wielką, wspaniałą maszynę. Od kwestii pobocznych, jedynie zarysowanych, acz nadających głębi i czyniących tę książkę kompletną, przez kreacje prawdziwych, żywych, emocjonalnych bohaterów uwikłanych w losy swojego kraju aż po te wszystkie mini-opowieści jednostek, ludzkie dramaty. Autorka imponuje również w warstwie językowej. Nie tylko postacie mówią zindywidualizowanym stylem, ale i cała narracja poprowadzona została w harmonii z treścią i tematem.

„Stulecie Winnych. Ci, którzy przeżyli” to także skarbnica ludowych wierzeń, zwyczajów czy przesądów. Zawiera w sobie pierwiastek magiczny, aurę sekretów, wyrzutów sumienia, utajonej wiedzy o najbliższych, wewnętrzną walkę ze swoimi grzechami. Każdy z Winnych to odbicie ludzkiego losu. Czytelnik podziela wiele doświadczeń bohaterów, wszyscy bowiem cierpimy podobne nieszczęścia, a Winni pokazują swoje sposoby radzenia sobie z przeciwnościami.

Pierwszy tom sagi A. Grabowskiej to z jednej strony kronika Brwinowa, realnego, acz przetykanego pasmem fantazji – pisarka bowiem w zachwycający sposób połączyła wyobraźnię z faktami i postaciami historycznymi, a mała miejscowość okazała się skupiskiem ludzi niezwykłych, mniej lub bardziej znanych nie tylko w literackim światku – z drugiej strony to powieść o naturze człowieka, który próbuje być szczęśliwy, godnie żyć, ale na jego drodze staje polityka i historia, znój codziennego życia, środowisko, los, a przede wszystkim on sam. W tej książce jest wszystko to, co ludzkie.

„Ci, którzy przeżyli” bez wątpienia zapowiada jedną z najlepszych sag na polskim rynku książki.

Kinga Młynarska

                Ocena: 5

1. Tytuł: Stulecie Winnych. Ci, którzy przeżyli
2. Autor: Ałbena Grabowska
3. Okładka: miękka
4. Liczba stron: 356
5. Data wydania: 2014
6. Wydawnictwo: Zwierciadło