Film Jima Jarmuscha może stać się skutecznym antidotum na popkulturową wampiriadę, która od kilku lat próbuje zdominować myślenie o wampirach. „Tylko kochankowie przeżyją” to historia walczących o wielowiekową miłość bohaterów, którzy obserwują postępujący upadek świata i szukają wspólnego ocalenia.
Jim Jarmusch pokazuje katastroficzny obraz ludzkości zmierzającej ku zagładzie, czego wyraźnym symbolem w filmie są opustoszałe ulice Detroit. Dwójka wampirów – Adam i Eve (w tych rolach Tom Hiddleston i Tilda Swinton) próbują odbudować swój trwający kilkaset lat związek. Adam jest artystą i koneserem sztuki, który przeżywa depresję. Eve pomaga mu wydobyć się z dojmującego przygnębienia. Ich sielankę przerywa siostra Evy – Ava (Mia Wasikowska), która skutecznie destabilizuje życie bohaterów.
Popkultura wytworzyła obraz wampira stanowiącego zagrożenie dla ludzi. „Tylko kochankowie przeżyją” sugeruje obraz zgoła inny. To ludzie niszczą planetę – pozostawiają po sobie miasta widma pełne opuszczonych fabryk, zanieczyszczonych rzek i opustoszałych ludzkich siedzib. Zdobywanie przez wampiry pokarmu już nie musi wiązać się ze śmiercią konkretnego człowieka. W XXI wieku znalazły się sposoby na otrzymywanie krwi w bardziej humanitarny (!) sposób – Eva i Adam piją krew pozyskaną za pieniądze z ośrodków medycznych. Warto również podkreślić dystans kulturowy, jaki dzieli wampiry od ludzi. Głowni bohaterowie filmu są koneserami sztuki, żyją w wysublimowanym świecie, kochają piękne przedmioty.
Adam unika świata i chowa się w ciemności swojego domu. Jest muzykiem undergroundowym, kocha instrumenty muzyczne i świat nauki. To w nim skumulowane zostały wszelkie obawy artysty – lęk przed zapomnieniem, chęć stworzenia wielkiego dzieła, które oprze się konkurencji wszystkiego, co dotychczas powstało. Eve umie cieszyć się codziennością i dużo czyta (w wielu językach). Bohaterów łączy więc nie tylko wzajemna miłość, ale też miłość do sztuki. W tym kontekście odsłania się również inne znaczenie tytułu filmu. To sztuka pozwala przetrwać i oprzeć się upływowi czasu. Bycie kochankiem sztuki pozwala na długowieczność.
Obraz proponowany przez Jarmuscha jest wysublimowany wizualnie i dźwiękowo. Ciepłe kadry, dopracowane kostiumy oraz ciekawa warstwa muzyczna (którą notabene współtworzył Jarmusch) dookreślają bohaterów, tworząc ich zamknięty, ale interesujący świat pragnień i tęsknot. Nie sposób nie zwrócić również uwagi na intertekstualne odniesienia – np. na poruszenie wątku autorstwa największych dzieł Szekspira czy kwartetu smyczkowego Schuberta.
Film ten wydaje się więc odpowiedzią na pusty świat wampirów proponowany przez popkulturę. Tutaj bohaterowie wyznają inne wartości – nie poprzestają na zaspokojeniu głodu (krwi i seksu), a więc nie zatrzymują się na cielesności. Jarmusch powraca więc do archetypu wampira dandysa, serwując widzowi wizualną ucztę i pokazując drogę ocalenia przez sztukę.
Ocena: 4/6
Katarzyna Bałdyga
Reżyseria: Jim Jarmusch
Tytuł oryginalny: Only Lovers Left Alive
Rok produkcji: 2013
Kraj produkcji: Francja, Niemcy, USA, Wielka Brytania, Cypr
Występują: Tom Hiddleston, Tilda Swinton, Mia Wasikowska, John Hurt
Dystrybutor: Gutek Film