Święty ptak Garuda jest jedną z najciekawszych postaci w panteonie hinduskim. Sam nie jest bogiem, a raczej służy bóstwom, w szczególności Wisznu, którego razem z jego małżonką Lakszmi nosi na swoim grzbiecie. Mimo to Garuda zachowuje dużą dozę niezależności, a co więcej, jest silniejszy od większości bogów. Uważany za niepokornego i zadziornego zasłynął tym, że nie chciał nikomu służyć, ponieważ sam uważał się za władcę. Rozzłoszczeni bogowie doprowadzili do konfrontacji i ku ich rozpaczy okazało się, że Garuda z łatwością ich pokonał. Poddał się tylko spokojnej sile Wisznu. Dlatego też został jego wierzchowcem, a jego podobizna jest umieszczana na rydwanie tego boga.
Garudę przedstawia się jako człowieka z ptasim dziobem i okrągłymi oczami. Z ramion wyrastają mu wielobarwne skrzydła, czasem złote lub ognistoczerwone. Jego wizerunki zdobią świątynie Wisznu w południowo-wschodniej Azji.
Od czego to wszystko się zaczęło?
Oczywiście od jednego z dyżurnych awanturników panteonu hinduskiego – boga piorunów Indry. Któregoś razu wieszcz Kaśjapa polecił swoim synom, żeby przynieśli mu drewno na stos ofiarny. W ich gronie znajdował się również Indra, który ochoczo udał się do lasu po opał. Kiedy wracał do domu, spotkał na drodze maleńkich mędrców zwanych walakhijami. Drobni i niscy mędrcy także postanowili spełnić prośbę Kaśjapy. Dźwigali więc na plecach tyle, ile mogli unieść. W tym wypadku był to maleńki ogonek liścia. Ten widok tak rozbawił Indrę, że zaczął się z nich naśmiewać i boleśnie szydzić z ich wzrostu. To tak oburzyło walakhijów, że zdecydowali się zemścić. Stworzyli więc ptaka Garudę, który również został synem Kaśjapy. Jego druga żona Winata urodziła dwa jaja. Z pierwszego wykluł się tylko w połowie ukształtowany syn – Aruna, co bardzo rozgniewało Kaśjapę. Oddał Winatę w niewolę do Kadru – jego pierwszej żony, matki tysięcy wężów nagów. Dopiero wtedy z drugiego jaja urodził się Garuda. Już wtedy był tak ogromny, że wszyscy pomylili go z bogiem ognia Agnim.
Garuda wybawcą słońca
Od jakiegoś czasu bóg słońca Surja był prześladowany przez smoka Rahu. Żaden z bogów nie chciał mu pomóc w obawie o własną skórę. W odwecie Surja zaczął palić świat swoimi promieniami. Wówczas Brahma polecił Garudzie, aby uniósł na grzbiecie swojego brata Arunę i umieścił go w rydwanie Surji. Aruna miał odtąd swoim ciałem osłaniać świat przed żarem promieni słonecznych. Został woźnicą słońca i tym samym bóstwem zorzy porannej.
Po wykonaniu tej misji Garuda wrócił do matki, która nadal znajdowała się w niewoli u matki wężów. Na miejscu okazało się, że Kadru potrzebuje pomocy. Garuda i Winata mieli zabrać ją do cudownej siedziby wężów znajdującej się na wyspie pośrodku oceanu. Niestety w trakcie lotu promienie słoneczne poparzyły węże swoim gorącem; Indra wysłuchał błagań Kadru i sprowadził deszcz, który uśmierzył ich ból. Po szczęśliwym dotarciu na wyspę Garuda uznał, że najwyższa pora wyzwolić się z tej absurdalnej niewoli. Kadru i nagowie obiecali zwrócić mu wolność tylko pod warunkiem, że otrzymają napój nieśmiertelności, czyli amrytę, którą bogowie dzielnie pozyskali z głębin oceanu.
Uradowany Garuda natychmiast udał się po radę do swojego ojca Kaśjapy. Ten wysłał go do pobliskiego jeziora, przy którym mieszkali słoń i żółw. Zwierzęta te były ponoć braćmi, ale pokłóciły się o podział majątku i przystąpiły do zażartej walki. Garuda porwał słonia i żółwia i usiadł na drzewie, żeby pożreć swoje zdobycze. Gałąź ułamała się pod jego ciężarem, więc chwycił ją dziobem, żeby nie spadła. Okazało się, że stacjonowała na niej gromadka małych wędrowców walakhijów, tych samych, których obraził Indra. Garuda ostrożnie położył gałąź na ziemi i odleciał na górę pokrytą lodem i śniegami. Dopiero na jej wierzchołku zjadł słonia i żółwia. Posilony rozpostarł świetliste skrzydła i poszybował do siedziby bogów.
Bogowie wystraszyli się jego widoku i ciemnych chmur, które zajmowały niebo. Uznali, że oto spełnia się przepowiednia małych walakhijów i Garuda przybył odebrać im napój nieśmiertelności.
Garuda wykrada napój nieśmiertelności
Bogowie otoczyli napój ze wszystkich stron, wcześniej zakładając ciężkie zbroje i naostrzając broń. Ptak wzbudził w nich ogromne przerażenie. Jego skrzydła połyskiwały w słońcu krwistą czerwienią. Garuda nie wahał się ostro zaatakować. Ciął ostrym dziobem i pazurami. Jego szybkość i zwinność zdyskredytowały umiejętności bogów. Poddali się, a zwycięzca wszedł do komnaty, w której trzymali napój. Zanim po niego sięgnął, musiał sobie poradzić z kołem o ostrych brzegach i dwoma smokami, które strzegły napoju. Garuda zmniejszył swój rozmiar, żeby dostać się między ostrza koła, a groźnym smokom sypnął piaskiem w oczy.
W ten sposób zdobył naczynie z amrytą i w asyście zdenerwowanego Indry wrócił na wyspę wężów. Kiedy tylko Kadru zobaczyła Garudę z napojem w towarzystwie Indry, natychmiast wypuściła jego matkę i obiecała więcej nie rościć sobie do nich praw. Garuda odstawił naczynie z napojem na ziemię, a Indra szybko je pochwycił i wrócił do siedziby bogów. Tymczasem węże wylizały miejsce po dzbanie i od tej pory mają rozwidlone języki.
Magdalena Pioruńska
