Niewielka objętościowo książka Iran 1925 ̶ 2014. Od Pahlawich do Rouhaniego wydana została w 2014 roku przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Robert Czulda, adiunkt na Wydziale Stosunków Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego, w niniejszym woluminie charakteryzuje burzliwy okres w dziejach dawnej Persji, rozpoczynając omówieniem rządów dynastii Pahlawich, stawiającej sobie za cel modernizację kraju za wszelką cenę, jak również zbudowanie tożsamości narodowej na historii Iranu sprzed islamu; kończy natomiast zilustrowaniem polityki wewnętrznej i zagranicznej wybranego w 2013 roku prezydenta Hasana Rouhaniego. Wydaje się jednak, że przedstawienie i wyjaśnienie faktów historycznych najnowszej historii Iranu nie jest celem, a narzędziem autora, poprzez użycie którego stara się on pomóc czytelnikowi w zrozumieniu niejednoznacznej tożsamości Irańczyków, bez którego trudno będzie o prawidłową ocenę wydarzeń dotyczących tego kraju, przedstawianych obecnie przez media najczęściej w negatywnym świetle i w sposób niepodlegający dyskusji. Sam autor już we wstępie zaznacza, że Iran można zrozumieć jedynie cząstkowo. Pisze:
Irańczycy mawiają, że nikt ich nie rozumie, oni sami do końca nie potrafią się zrozumieć, a jeśli komuś wydaje się, że pojął irańską psychikę i zawiłości tego kraju, znaczy to, że nie zrozumiał niczego (s. 12 ).
Książkę czyta się jednym tchem. Dawka informacji i faktów historycznych jest spora, jednak nie na tyle, aby czytelnik poczuł zmęczenie i zechciał odłożyć lekturę. Szczególnie interesujący jest aneks – osiemdziesiąt stron zawierających kalendarium z najważniejszymi wydarzeniami każdego roku między 1925 a 2014 , króciutki słownik pojęć i nieco dłuższy leksykon postaci wraz z wykazem wszystkich prezydentów Iranu Atrakcyjność książki podnoszą, również zawarte w aneksie, tłumaczenia dokumentów: m.in. fragmenty wybranych przemówień przywódców i prezydentów Iranu, wspomnienia żołnierzy z wojny iracko˗irańskiej (1980 ̶ 1988), zarys planu CIA zamachu stanu w Iranie (1953) itd. Książka opatrzona jest doskonałymi przypisami odsyłającymi do literatury fachowej, tak polsko- , jak i anglojęzycznej, pozwalającej czytelnikowi na zgłębienie interesującego go tematu, zarysowanego przez autora. „Iran 1925 ̶ 2014” to pozycja konkretna, zwięzła i znakomicie wpisująca się w termin kompendium historyczne (w której to serii zresztą została wydana), adresowana głównie do tych, którzy nie sięgając po stricte naukowe pozycje, chcą poznać w zarysie historię Iranu.
Gorąco polecam wszystkim tym, którzy chcą poszerzyć swoje horyzonty o znajomość dziejów tego fascynującego, pełnego sprzeczności i paradoksów kraju; miejsca, o którym, jak się zdaje, z roku na rok będzie głośniej.
Dorota Słapa
Autor: Robert Czulda
Tytuł: Iran 1925-2014. Od Pahlawich do Rouhaniego
Wydawnictwo: PWN
Rok wydania: 2014
Ilość stron: 260
Ocena: 5/5