Zebrane, zredagowane i przetłumaczone wykłady antropologa i geografa Davida Harveya z 2004 roku stanowią dosyć ryzykowną inwestycję. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę zatrzęsienie książek piętnujących neoliberalizm, z których kilka mieliśmy już przyjemność tu zaprezentować. Mimo to nie można tej propozycji tak po prostu odrzucić, prezentuje ona bowiem tę – oby – dogorywającą ideologię z perspektywy geograficznej, po raz kolejny pokazując, że zasady neoliberalnego kapitalizmu, takie jak wolny rynek i prywatyzacja, nie są dobre dla wszystkich.
Harvey podaje cztery możliwe przyczyny nierównego geograficznie rozwoju:
1) Kapitalistyczne standardy wyznaczone przez państwa zachodnie są zbyt wysokie, by inne kraje były w stanie je dogonić, co należy tłumaczyć ich ograniczeniami naturalnymi, religijnymi bądź kulturowymi.
2) Istotą kapitalizmu jest eksploatacja słabszych przez silniejszych, w tym wypadku jednych państw przez drugie.
3) W niektórych strefach geograficznych po prostu nie da się robić tego, co w innych, a zatem wymagają innej organizacji pracy, jak również narzucają określony styl życia.
4) Zbiór szczęśliwych zbiegów okoliczności, jak np. boom gospodarczy w Chinach czy zyskanie na znaczeniu neokonserwatywnej ideologii po 11 września 2001.
W każdej z nich jest trochę prawdy, każda bowiem wpisana jest w neoliberalny kapitalizm, który omamił zachodni świat drugiej połowy XX wieku obietnicą zlikwidowania społecznych nierówności. Tymczasem stało się coś odwrotnego i różnice się pogłębiły, o czym możemy się przekonać, nawet oglądając odrealnione romantyczne komedie polskiej produkcji, gdzie codzienne problemy bohaterów nijak mają się do tych, z którymi muszą się mierzyć przeciętni Polacy. Owszem, to fikcja, ale ktoś pisze scenariusze tych filmów, ktoś je produkuje i co więcej – ktoś je ogląda. Znaczy to, że jednak te problemy nie wydają się komuś tak odległe. I to jest najbardziej przerażająca refleksja zainspirowana tą książką: zawarte w niej obserwacje, pierwszy raz wyrażone ponad dziesięć lat temu, bardzo trafnie określają również podział między Polską A i B. Harvey przewidział także kryzys finansowy w roku 2008. W związku z tym warto dać mu kredyt zaufania, może mieć bowiem rację również w innych kwestiach.
Tytuł: Przestrzenie globalnego kapitalizmu
Autor: David Harvey
Przekład: Jerzy Paweł Listwan
Liczba stron: 215
Rok wydania: 2016
Wydawca: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa
