Ulicznice – Marija Knežević

Serbię w I edycji Nagrody Europejskiego Poety Wolności reprezentowała pochodząca z Belgradu Marija Knežević.

W „Ulicznicach” poetka nie mówi niczego wprost. Starannie buduje swoje strofy, dokładnie wie, co chce powiedzieć i w jakie tropy ubrać swoje myśli. Mocno angażuje czytelnika w odkrywanie sensów pochowanych w poetyckich środkach.

W subtelny, liryczny sposób walczy o wolność wyrażania siebie, o naturalność m.in. w literaturze. Stąd jej wyjście na ulicę, podglądanie życia pozornie zwyczajnego.

Tak pragnę być gruba! Niech będzie widać

Jak dużo mnie jest. Pozbawcie mnie dyktatu

Szczupłości, fitnesowych wierszy, trenerów

Tomów poezji dla zdrowego ducha narodu.

Sobą się żywię, niech będzie co ma być!

(fragm. „Pieśń rozpaczy”)

W tej poezji uderza pisanie o drobiazgach, zwracanie uwagi na najmniejsze cząstki, by delikatnie przejść do prawd uniwersalnych, emocji totalnych, ponadczasowych idei. Ważny w tym tomie jest pomysł – każdy wiersz napisany jest inaczej, np. w „Rzeczywistej rozprawie” do głosu doszły rzeczy (m.in. gwóźdź, telewizor, ołówek, miednica) z otoczenia człowieka, które go określają (sposób ich użycia, stosunek do nich itd.).

Tylko wieczność jest oczywista

Resztę można sobie wyobrazić

A w tej wieczności zawsze znajdzie się jakaś pani Natalia, która pozbawiona celu siedzi sobie spokojnie. Oddycha / Sama nawet nie wie, o czym myśli, jest i zestresowany biznesmen, żyjący ciągle na granicy ryzyka, jest sąsiad kupujący warzywa na obiad i są ulicznice – to oni właśnie tworzą prawdziwy świat, są naturalną „poezją życia”.

Knežević uwielbia czytać i pisać. W swoistej lirycznej biografii – wierszu „Rama” – podmiot wyznaje:

zaraza się przeniosła drogą czytania.

I właśnie poetka jest chora na „czytanie ulicy”, na „literaturę życia”. Chodzi, patrzy i dostrzega, myśli, analizuje, wyobraża sobie i w efekcie obserwując te kolacje tajemne i aż / nazbyt znajome tworzy lirykę, do której klucz gubi pośród tych codziennych zdarzeń zwyczajnych ludzi, wśród prawdziwego świata, wołającego i łaknącego wolności. Trzeba go szukać gdzieś obok nas, a może i wewnątrz nas?

Kinga Młynarska

1. Tytuł: „Ulicznice”
2. Autor: Marija Knežević
3. Okładka: twarda
4. Liczba stron: 60
5. Data wydania: 2009
6. Wydawnictwo: słowo / obraz terytoria