Susan Sontag to jedna z najważniejszych kobiet w historii myśli społecznej, historycznej, kulturowej. Jej eseje czy książki to intelektualna uczta. Jeśli więc potraktujemy je jako swego rodzaju monologi, która przelewała na papier, to nareszcie mamy możliwość poznać ją w dialogu. „Myśl to forma odczuwania” jest zapisem rozmowy, którą przeprowadził z pisarką Jonathan Cott – dziennikarz „Rolling Stone”. „Podoba mi się forma wywiadu – powiedziała mi pewnego razu – a to dlatego, że lubię konwersację, dialog, a znaczną część moich przemyśleń zainspirowały rozmowy” – czytamy we wstępie, a kolejne strony tej książki nie pozostawiają wątpliwości, że dialog ten toczył się z ogromną przyjemnością dla obu stron.
Bardzo interesujący w kontekście lepszego poznania Susan Sontag jest wstęp Cotta dotyczący genezy tego wywiadu. W październiku 1979 roku w „Rolling Stone” ukazała się zaledwie jedna trzecia wywiadu, który mamy w tej książce. Spotkania odbywały się w dwóch miastach – Nowym Jorku oraz Paryżu, które stały się także pretekstem do poruszenia kwestii tożsamości, geografii jako swego rodzaju przynależności intelektualnej i psychologicznej. Dla Sontag bowiem wszystko stać się może pretekstem do głębokiej analizy filozoficznej i kulturowej. Dała tego dowód przede wszystkim w „Chorobie jako metaforze” – do której wraca i tutaj. Wspomina, że to jeden z jej dwóch tekstów (obok eseju o wojnie w Wietnamie), które wydają jej się użyteczne.
Sontag zgłębia wiele tematów – jej opinie są niezwykle trafne, pobudzają do refleksji. Pisarka bowiem porusza prywatne kwestie na planie uniwersalnym. Choć ma w momencie wywiadu dopiero 46 lat, to jednak doświadczenie choroby każe jej zastanowić się nad śmiercią i przemijaniem, starzeniem się. Ciekawe jest jej spostrzeżenie dotyczące dualizmów: starość – młodość, kobieta – mężczyzna. Wskazuje, w jakiej pułapce ograniczeń wynikających właśnie z tego podziału żyjemy. Podobnie wypowiada się o stereotypach płciowych i o tym, jak łatwo sami je sobie narzucamy.
„Myśl to forma odczuwania” jest także portretem intelektualnym Sontag. Poznajemy jej lektury, jej sposób odbierania dzieł literackich. Zabawne, jak sama przyznaje się do tego, że wie mniej niż ludzie myślą, że wie. Pisarka opowiada też o tym, jak tworzy, w jakim stroju i czy jest to dla niej ważne. Wskazuje na przenośnię jako nieodłączny element myślenia.
Czytając autorkę „O fotografii” nie da się uciec właśnie od tropu metaforycznego – wydaje się, że dla pisarki wszystko może się stać metaforą, być poddanym interpretacji. Każde zdarzenie, sytuacja, zachowanie jest poddane analizie w znaczeniu rozmyślania. Sonatag nie potrafi nie myśleć właśnie – dla niej to znaczy bowiem istnieć, być żywą. I to na pewno czuje się podczas lektury tego wywiadu!
Anna Godzińska
Tytuł: Myśl to forma odczuwania
Autorzy: Susan Sontag, Jonathan Cott
Tłumaczenie: Dariusz Żukowski
Wydawnictwo: Karakter
Liczba stron: 160
Data premiery: 9 kwietnia 2014
