Istnieją stereotypy dotyczące narodowości albo związane z kolorem włosów, wykonywaną pracą, a także na temat literatury. Niektóre gatunki traktuje się jako odpowiednie dla dziewczynki, a inne dla chłopca. Utarło się między innymi, że książki obyczajowe i romanse są przeznaczone dla czytelniczek, a morskie powieści przygodowe oraz wojenne dla czytelników. Czasem jednak pisarze potrafią tak napisać swój utwór, że trafi on do obu grup odbiorców.
„List kaperski” Patricka O’Briana stanowi doskonały przykład powieści, która spodoba się każdemu, bez względu na płeć. Głównym bohaterem jest Jack Aubrey, doświadczony oficer marynarki wojennej, który nagle zostaje skreślony z listy awansów z powodu (niepopełnionego przez niego) oszustwa giełdowego. W trudnych chwilach pomaga mu wspaniały przyjaciel, Stephen Maturin, lekarz okrętowy, który kupuje Jackowi HMS „Surprise”, jego dawny okręt. Od tej pory statek staje się zdyscyplinowaną jednostką piracką. Aubrey razem z przyjacielem planują niebezpieczną operację, dzięki której Jack może przywrócić swój status oraz odnaleźć na nowo sens życia.
Powieści o tematyce wojennej i morskiej obfitują w ogrom szczegółów dotyczących uzbrojenia, budowy wszelkich pojazdów oraz innych maszyn. Częste ich opisy mogą nużyć osoby niezainteresowane taką treścią, jednakże O’Brianowi udaje się zachować równowagę między dokładną charakterystyką okrętów a główną akcją utworu. Opisy służą wczuciu się w atmosferę opowieści, pozwalają na trafne wyobrażenie sobie danej sytuacji, ale nie powodują znacznego opóźnienia akcji. Autor nie wywołuje napięcia w czytelniku za pomocą retardacji, lecz w tym celu sięga po nieoczekiwane zwroty akcji oraz komplikowanie historii.
Niewątpliwym atutem „Listu kaperskiego” są bohaterowie, których Brytyjczyk kreśli w sposób naturalny i wyrazisty. Marynarze sprawiają wrażenie żywych, zachowują się nad wyraz sugestywnie. O’Brian ma talent do plastycznego przedstawiania poszczególnych sytuacji oraz pisania dialogów. Nie ma tutaj poczucia sztuczności, wydumanego patosu lub komizmu na siłę. Humor autora jest naturalny i lekki w odbiorze.
„List kaperski” z pozoru tylko wydaje się skierowany do męskiej publiczności. Dziewczynki czy kobiety również odnajdą w nim przyjemność czytania. Polubią Jacka o silnym kręgosłupie moralnym oraz Maturina za jego lojalność wobec przyjaciela. Co więcej, docenią sposób ukazania epoki napoleońskiej oraz poczują ducha tego czasu. Wydaje się więc, że rozróżnienie literatury na kobiecą i męską jest co najmniej bezpodstawne. Trzeba mieć na uwadze różnorodność gustów, która często ma się nijak do płci.
Kamila Zielińska
Ocena: 5/5
Tytuł: List kaperski
Autor: Patrick O’Brian
Tłumacz: Marcin Mortka
Liczba stron: 365
Oprawa: broszura
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
