W prawie każdej dziecięcej biblioteczce znajdziemy książkę o przygodach Pippi Pończoszanki. Nic dziwnego, skoro bohaterkę Astrid Lindgren znają wszystkie pokolenia. Każdy z nas pamięta zuchwałą sierotkę obdarzoną niezwykłą siłą, która jak nikt inny radzi sobie z przeciwnościami losu. Okazuje się jednak , że Pippi Langstrump miała z początku wielu wrogów, którzy robili wszystko , by jej postać odeszła w zapomnienie i nie zawładnęła dziecięcą wyobraźnią. Jakie emocje budzi dzisiaj?
Pippi Langstrump znamy równie dobrze z książki Astrid Lindgren, co z opartego na niej filmu. Telewizyjna bohaterka okazała się wymarzonym ucieleśnieniem literackiej postaci i podbiła serca dziecięcych widzów na całym świecie. To dzięki jej charakterystycznej urodzie i energii, jaką emanowała z ekranu, tak łatwo jest zachować w pamięci obraz Pippi. Mamy więc przed oczami jej buzię pokrytą piegami, piękny szeroki uśmiech i dwa rude, sztywne jak drut warkoczyki. Widzimy, jak beztrosko nuci piosenkę, spacerując na koniu z małpką na ramieniu, albo zadaje podchwytliwe pytania dzieciom sąsiadów, grzecznemu i ułożonemu rodzeństwu.
Pippi Pończoszankę kojarzymy z niebanalnym sposobem bycia. Oczywiście jej towarzystwo stanowi dla innych dzieci niebywałą atrakcję. Jednak zachowanie Pippi jest czasami niestosowne i zawstydzające. Z jednej strony jest dziewczynką o wielkim sercu, zdolną do szlachetnych czynów. Wiernym przyjacielem, któremu nigdy nie brakuje szalonych pomysłów. Z drugiej, pozostawioną samopas , nie znającą podstawowych zasad savoir- vivre’ u , nieokrzesaną sierotą . Brakuje jej taktu i delikatności. W niektórych sytuacjach Pippi bywa po prostu nieznośna.
Kim jest naprawdę charyzmatyczna i szalona Pippi? Córką marynarza, który zostawił jej w spadku dom i sakiewkę pełną złotych dukatów. Wcześniej pokazał dziewczynce kawałek świata. Zginął w trakcie katastrofy na morzu, jednak Pippi utrzymuje, że wydostał się na ląd i został królem tubylców. Jego powrót ma być jedynie kwestią czasu. Pippi nie pamięta swojej matki , która zmarła przy jej urodzeniu. Co jest największym problemem energicznej dziewczynki , która świetnie radzi sobie bez kurateli dorosłych ? To , że właśnie oni próbują wtargnąć w jej świat i umieścić w sierocińcu.
Taką właśnie dziecięcą postać powołała do życia szwedzka pisarka. Ukazaniu się przygód Pippi Langstrump nie towarzyszył powszechny entuzjazm. Ich drugiego wydania omal nie zniosła fala krytyki ze strony znawców literatury dziecięcej, którzy cenili wcześniejsze opowieści Astrid Lindgren za ich moralizatorski ton. Tym razem posądzili autorkę o brak zdrowego rozsądku. Swoje niezadowolenie z powodu ukazania się „Pippi Pończoszanki” wyrażali jednak przede wszystkim rodzice. Zarzucali pisarce , że podważa ich autorytet w oczach dzieci i przedstawia im niewłaściwy wzór do naśladowania. Część z nich nalegała nawet , by książka została wycofana ze sprzedaży. Stało się inaczej. Bohaterka okazała się wyjątkowo atrakcyjna dla najmłodszych czytelników. Książka cieszyła się co raz większym zainteresowaniem, zaczęły pojawiać się jej tłumaczenia. Fenomen Pippi zataczał co raz większe kręgi i tak przetrwał kilkadziesiąt lat, aż do dzisiaj.
Nie ma wątpliwości co do tego , że książka Astrid Lindgren rzuciła nowe światło na literaturę dziecięcą. By się o tym przekonać , wystarczyło porównać ją z innymi popularnymi bajkami, zarówno współczesnymi, jak i tymi sprzed wieków. Bohaterowie, którzy do tamtej pory władali dziecięcą wyobraźnią, podobnie jak Pippi wykazywali się odwagą w walce z przeciwnościami losu i potrafili udowodnić, że nawet jeśli życie nie jest usłane różami, można być szczęśliwym i ukazywać swoją postawą pełnię człowieczeństwa. Jednak żaden z nich nie był tak niezależny i pewny siebie jak Pippi Langstrump , nie postrzegał rzeczywistości w sposób równie ciekawy i bliski dzieciom. Pod względem tych właśnie cech osobowości nie dorównują Pippi nawet współcześni bohaterowie animowanych bajek.
Z czasem i rodzice przekonali się do wdzięcznej i obdarzonej nadzwyczajnym poczuciem humoru , rudowłosej Pippi . Uświadomili sobie , że poza wyznaczonym rytmem i poczuciem bezpieczeństwa ich pociechy potrzebują prawdziwego kontaktu . Odstawiając na półkę infantylne opowiastki i czytając dzieciom ich ulubioną lekturę, a przy okazji szczerze wymieniając się z nimi spostrzeżeniami na temat Pippi i jej przygód, rodzice okazują im zrozumienie i pełne zaufanie. Przede wszystkim jednak pogłębiają więź między sobą, a dziećmi. Pippi staje się więc łącznikiem pomiędzy dwoma światami: dorosłych i ich podopiecznych.
Fascynującą bohaterkę opowieści Astrid Lindgren znają czytelnicy i widzowie w kilkudziesięciu krajach. Książka została przetłumaczona nawet na takie języki jak perski, kurdyjski , czy esperanto.
Przygody Pippi Pończoszanki są skierowane do odbiorców w wieku około dziesięciu lat. Ale Pippi nie pozostaje wyłącznie dziecięcą bohaterką. Dla wszystkich pokoleń jest ideałem przyjaciela. Myśl o Pippi potrafi podnieść nas na duchu w chwilach zwątpienia i smutku. Bo kiedy czujemy się źle , a ze świata dochodzą do nas niepokojące wieści , miło jest pomyśleć o osobie, która pomimo przeciwności losu każdy dzień wita z radością i optymizmem.
Poprzez swój oryginalny wygląd i nietypowe zachowanie Pippi inspiruje zarówno dziewczynki jak i rożnej maści artystów, na czele z tymi najbardziej znanymi. Bohaterka filmu science fiction Luca Bessona „ Piaty element” nie przez przypadek nosi włosy w marchewkowym kolorze i równie dużą ilość imion. Jednak najbardziej wzruszającym dowodem oddziaływania twórczości Astrid Lindgren na masową wyobraźnię jest prawdopodobnie książka, która ukazała się wiele lat temu w Korei Południowej. Na publikację składają się listy napisane przez rówieśniczkę Pippi Langstrump skierowane do jej autorki . Dziewczynka opisuje w nich trudne relacje z matką. Niestety książka została wydana krotko po śmierci pisarki, więc nie została jej doręczona. Ważne jest jednak to, że dla najmłodszych Astrid Lindgren jest wciąż najlepszą terapeutką i przewodnikiem po krainie dzieciństwa.
Maria Anna Libicka