Tradycyjnie najlepszą częścią opracowania Sali są ilustracje Justyny Sokołowskiej. Już poprzednia książka autora – W górach przeklętych. Wampiry Alp, Rudaw, Sudetów, Karpat i Bałkanów – wskazuje na paskudną manierę, jaką jest brak umiejętności selekcjonowania informacji dla czytelnika. W efekcie książkę traktuje się raczej jak album Sokołowskiej, opatrzony tekstem Sali.
Nie mogę stwierdzić, że to zła książka. Dla fanów horroru, folkloru i szeroko rozumianej fantastyki jest to w zasadzie pozycja obowiązkowa. Dla znawców tematu przyda się jako podręczne kompendium. Sala proponuje szerokie ujęcie tematu likantropii w europejskiej kulturze – od mitów grecko-rzymskich i skandynawskich przez wyjątki ze średniowiecznych hagiografii po współczesne realizacje filmowe. Problemem jest to, że ciekawe historie o wilkach i wilkołakach pochowane są pomiędzy ogólnikowymi informacjami. Pół biedy, kiedy mają one charakter historyczny i wprowadzają w jakiś sposób tło do przytoczonej opowieści. Najczęściej jednak autor opisuje ukształtowanie terenu i podaje informacje rodem z Wikipedii, np. powierzchnię Morza Śródziemnego. W efekcie książki się nie czyta, tylko się ją kartkuje.
Kolejnym problemem jest ujęcie przez Salę wątku obecności wilkołaka w kulturze filmowej. W tym zakresie zdaje to egzamin wyłącznie w streszczeniach fabuł. Podobnie bowiem jak w książce W górach przeklętych uwidacznia się to, że autor nie ma zaplecza filmoznawczego czy medioznawczego i większość jego wypowiedzi w temacie kultury medialnej jest zbyt niezręczna jak na standardy publikacji popularnonaukowej.
Na szczęście większość książki skupia się na podaniach, które przytoczone są bardzo szczegółowo. Pod tym względem to fascynująca lektura. Sala prezentuje niemal sześćdziesiąt sylwetek wilków i wilkołaków z wszelkich zakątków Europy, od mitologicznych i legendarnych bohaterów po morderców, których barbarzyńskie zbrodnie tłumaczono likantropią. Jednocześnie przedstawia także rozwój postaci wilkołaka w kulturze ludowej i popularnej, wskazując, skąd pojawiły się najpopularniejsze wątki z nią związane, m.in. przemiana zależna od cyklu lunarnego. Rozproszone na kartkach książki informacje są niezwykle ciekawe, a ich lektura była prawdziwą przyjemnością.
Największą zaletą książki są oczywiście ilustracje Sokołowskiej – mroczne, klimatyczne, niemal makabryczne. Każda z nich opowiada historię, która może przyprawić o gęsią skórkę. Za pomocą minimalistycznych środków Sokołowska stworzyła piękne i niepokojące ilustracje. Nie mogę doczekać się momentu, gdy artystka zdecyduje się wydać własny album.
W międzyczasie zostaje lektura opracowań Sali. W górach przeklętych przypadło już do gustu czytelnikom i nie wątpię, że z Wyciem w ciemności stanie się podobnie. Zachęcam do zapoznania się ze światem krwawych legend i skomplikowanej, fascynującej historii wilkołactwa w Europie.
Autor: Bartłomiej Grzegorz Sala
Tytuł: Wycie w ciemności. Wilki i wilkołaki Europy
Wydawnictwo: Bosz
Liczba stron: 300
