„Tęsknota” Gaëla Fayego to smutna historia – w dużej mierze dlatego, że oparta na faktach. Wydarzyła się całkiem niedawno, bo w latach 90. zeszłego wieku; całkiem niedaleko, bo na Ziemi, w Afryce. Smutek, który wywołuje, potęguje fakt, że opowieść ta dotyczy nas – ludzi. „Tęsknota” to mroczne podsumowanie niszczycielskiej siły nienawiści człowieka do człowieka, która, w sposób trwały, demoluje po prostu wszystko. To historia tego, jak Hutu i Tutsi przestają być sąsiadami i przyjaciółmi. To książka o zamianie miłości w nienawiść.
Ja sama, przepełniona historiami o Holocauście, o poszukiwaniu tożsamości, o jej całkowitym zatraceniu, znajduję te same schematy w historiach spisywanych wiele lat później, dotyczących innych części świata. Czytam o ludobójstwie w Rwandzie, w przypadku którego odtwarzane są znane z II wojny światowej zasady nazistowskiej polityki. Nieoczekiwanie cytat wielkiego filozofa Zygmunta Baumana staje się tak oczywisty, że aż zatrważający. Bauman powiadał przecież, że Holocaust możliwy jest każdego dnia. Doskonałe reportaże Wojciecha Tochmana, które otworzyły oczy wielu ludziom, przestają być „pojedynczą literaturą dostępną w Polsce”. Każdego kolejnego dnia przecieram oczy ze zdumieniem, nie mogąc uwierzyć, że wojny nigdy się nie kończą.
„Tęsknota” nie jest reportażem. To przejmujące świadectwo o utracie najważniejszych faktów w istnieniu człowieka – przede wszystkim o utracie dzieciństwa, utracie matki; rozpadzie rodziny, żalu za przyjaciółmi oraz tęsknocie za ojczyzną. To książka przepełniona spokojem opowiadania o dramacie, jakim jest ludzka nienawiść. Faye stworzył sentymentalną narracją dziesięcioletniego Gabriela, który wiedzie normalne dzieciństwo w Afryce; ma dom, przyjaciół, szkołę, książki i owoce mango. Opowieść jest przejmująca przede wszystkim dlatego, że te piękne, idylliczne wspomnienia za tło mają wojny między Hutu a Tutsi. A mały Gabriel jest gdzieś pomiędzy, jego zadziwienie miesza się z faktami. Śmierć staje się obecna w każdej sekundzie życia i dewastuje ułożony świat dzielnicy, w której Gaby mieszka.
Faye staje obok ludobójstwa w Rwandzie, jest w specyficzny sposób zdystansowany do tego, co dzieje się z jego uporządkowaną rzeczywistością. Opowiada o strachu, gniewie, niemocy oraz śmierci. Mimo to z każdej niemal stronicy książki czuć wielką, niegasnącą miłość do ojczyzny. Jest to też jednak forma pożegnania z rodziną i z dawną Afryką. „Tęsknota” to powieść o tym, że, mimo krwi i nienawiści, po porze suchej zawsze przychodzi pora dżdżu.
Tytuł: „Tęsknota”
Autor: Gaël Faye
Wydawca: W.A.B.
Data wydania: czerwiec 2017
Liczba stron: 272
Tłumaczenie: Katarzyna Marczewska
