Nastoletnia Jess Wilson z pozoru jest zwyczajną nastolatką, dotkniętą straszną tragedią – jej serdeczna przyjaciółka Hanna popełniła samobójstwo, wyskakując z okna pokoju, który razem zajmowały w internacie. Z tego powodu Dartmeet College, angielska szkoła dla dzieci z zagranicznych wymian i z dobrych, angielskich rodzin, które ewidentnie chcą się ich pozbyć z domu, o ile w ogóle nie z życia, otacza ją staranną opieką psychologiczną i stara się zrobić wszystko, żeby jej zachwiane w posadach życie wróciło do normy.
Nikt nie zdaje sobie jednak sprawy, że Jess nigdy nie była zwyczajna, a każda próba jej powrotu na łono społeczeństwa z góry jest skazana na porażkę. Jess bowiem jest dotknięta ciekawą przypadłością – hipermnezją. W starożytnej grece hiper oznacza ‘nadmierna’, natomiast mnezja – ‘pamięć’. Innymi słowy: dziewczyna posiada całkowitą, doskonałą pamięć. Od jedenastego roku życia jej mózg rejestruje dosłownie każde wydarzenie, każdą najmniejszą sytuację, na podobieństwo niekończącego się filmu albo strumienia myśli. Jej umysł przypomina wielką bibliotekę, w której wiadomości zostają skatalogowane na konkretnych półkach, oznaczonych datami.
Już na początku książki Jess wspomina tajemniczą profesor Coleman, która pomogła jej uporządkować informacje i uporać się z trudnymi wyzwaniami młodego człowieka, sparaliżowanego nadmierną, przytłaczającą wiedzą. Dowiadujemy się, że mimo jej otwartości i wsparcia Jess zdecydowała się uciec z ośrodka badań, gdzie była przetrzymywana. Dartmeet College miał być szansą na nowe, samodzielne życie, zwłaszcza w obliczu tragicznej śmierci jej matki. Zły los nie pozostawił jej jednak wyboru – samobójstwo Hanny ponownie skoncentrowało na niej uwagę otoczenia, której tak bardzo chciała uniknąć.
„Szkolny basen wygląda wieczorem niemal ładnie – mozaikowe kafle dna błyszczą w podwodnym oświetleniu, którego blask odbija się od ściany okien wychodzących na ciemność ogrodów i nieba. Zakradam się tutaj po godzinach, ślepa na tabliczkę z ostrzeżeniem: Nigdy nie pływaj sam!. Robię to wyłącznie sama – w tę i z powrotem, licząc kolejne długości. Działa to na mnie niemal hipnotycznie. Lubię szum wody w uszach i wrażenie nieważkości”.
Basen często powraca we wspomnieniach dziewczyny, jest też miejscem, w którym może się ona najbardziej poczuć sobą, odprężyć i na chwilę zapomnieć o tym, że wszystko pamięta. Czy to możliwe, że również jej pamięć płata figle? Bohaterka od początku skrywa wiele sekretów, nie może nikomu ufać – nawet sobie, a już tym bardziej przystojnemu chłopakowi, Danowi, któremu wpadła w oko. Mimo to Jess otwiera przed nim serce, a potem również swoje wspomnienia.
Do samego końca autorka balansuje na krawędzi prawdy i kłamstwa. Stara się bawić z czytelnikiem, rzucając pojedyncze tropy wskazujące na to, że jej bohaterka nie jest wcale taka kryształowa, jak próbuje siebie przedstawić. Raz za razem podejrzewamy też Dana o nieczyste intencje. Największą ciekawość budzi jednak samobójstwo Hanny i mnie właśnie ten wątek przyciągnął do książki. Niestety, końcówka bardzo rozczarowuje i pozostawia czytelnika, a już tym bardziej recenzenta, w stanie nieprzyjemnego osłupienia.
Tracy Darnton wykorzystała świetny pomysł oraz wykreowała całkiem przekonującą bohaterkę – niezależną i pewną siebie, obdarzoną ciętym językiem i pozbawioną większych złudzeń wobec świata. Historia mogła rozwinąć się w bardzo dramatycznym kierunku, pogłębiając charakter postaci i komplikując motywację. Darnton stworzyła zatem bardzo mocną iluzję, że do naszych rąk trafia właśnie oryginalna i odważna lektura. Jednak nijakie zakończenie i właściwie brak rozwoju dobrego antagonisty przekreślają mocny potencjał tej powieści, czego bardzo żałuję.
Mimo to „Prawda o kłamstwach” jest napisana poprawnym językiem z dobrze poprowadzoną narracją pierwszoosobową i ciekawym problemem hipermnezji na pierwszym planie. Polecam młodszym czytelnikom i wielbicielom medycznych zagadek.
Magdalena Pioruńska
Autor: Tracy Danton
Tytuł: Prawda o kłamstwach
Wydawca: YA!
Liczba stron: 349
Data wydania: 2019
