„Pamiętam że” Georgesa Pereca to jedna z wielu prób inspirowanych „I Remember” Joe Brainarda. Prób stworzenia własnego zbioru luźno powiązanych wspomnień, których jedyny wspólny mianownik stanowi słowo „pamiętam” na początku każdego zdania. W przypadku Pereca nie chodzi jednak o żadne prywatne, indywidualne wspomnienia, a raczej o „to, co wspólne” – tak zresztą brzmi podtytuł książki. Wspólne dla ludzi żyjących w Paryżu (ewentualnie w ogóle we Francji) w latach 50. XX wieku.
Pamiętam, że przed wojną obowiązywało ustalenie, że Jean Gabin musi umrzeć pod koniec każdego filmu.
Pamiętam, że Voltaire to anagram nazwiska Arouet L(e) J(eune), jeśli zamiast U wstawi się V, a J zastąpi się przez I.
Pamiętam radio kryształkowe.
Przyznam, że kultura francuska nie jest mi szczególnie bliska; przeczytałam „Pamiętam że”, bo zachwyciłam się w brainardowskim „I Remember”. Mimo że opisane doświadczenia dotyczą tylko jednostki, a nie, jak u Pereca, całego pokolenia, dzieło Brainarda ma charakter znacznie bardziej uniwersalny. W pewien sposób udało mu się, opisując swoje własne, codzienne przeżycia, zbliżyć do tego, co wspólne dla wszystkich (mimo że jego książka wciąż umiejscowiona jest w bardzo konkretnych realiach). Perec natomiast powziął sobie za cel stworzenie pewnego uogólnienia, postarał się usunąć ze swych wspomnień wszelką indywidualność i działając w ten sposób – napisał książkę zrozumiałą tylko dla wąskiego grona.
Czy to źle? Na pewno nie, „Pamiętam że” spełnia przecież cel, który wyznaczył sobie autor. Pytanie tylko, czy taka propozycja „pomnika” pewnego kręgu kulturowego pozostaje aktualna, czytelna do dzisiejszego dnia. Na pewno znajdą się tacy, którzy będą wiedzieć, o co chodzi. Raczej nie będą oni należeć do mojego pokolenia (jak zawsze, zapewne, z chlubnymi wyjątkami). Poleca się zatem osobom, które albo posiadają znajomość kultury francuskiej lat 50., albo chcą się czegoś na ten temat dowiedzieć i wykorzystają „Pamiętam że” jako zbiór haseł do wyszukania w Internecie.
Alicja Rejek
Ocena: 3/5
Tytuł: Pamiętam że
Autor: Georges Perec
Liczba stron: 140
Wydawnictwo: Lokator
