Nazywanie jakiejkolwiek muzyki popularną jest najczęściej obraźliwe dla jej twórców. Nie chodzi bynajmniej o to, że artyści tworzą dla siebie, nie dla odbiorców – to oczywiście bzdura. Tworzenie dla fanów to jedno, natomiast tematem książki Piotrowskiego jest muzyka powstająca z myślą o masach. A konkretnie – muzyka popularna jako zjawisko samo w sobie: jej cechy dystynktywne i znaczenie społeczne.
Muzyka popularna nie ma zbyt bogatej tradycji, jeśli chodzi o analizę akademicką. Początek badań nad nią datuje się na rok 1979, kiedy Philip Tagg wydał swój doktorat poświęcony motywowi przewodniemu z serialu telewizyjnego Kojak. W roku 1990 ukazała się pierwsza książka poświęcona muzyce popularnej, dekadę później zaś nastąpił rozkwit tej dziedziny. Nadal jednak nie jest na tyle rozwinięta, by posiłkować się jedynie tekstami poświęconymi popowi per se, bez wsparcia chociażby takich klasyków teorii krytycznej jak Theodor Adorno. W związku z tym już we wstępie autor ostrzega przed ogromem przypisów i cytatów. Niestety, wspomniane przez Piotrowskiego „przeciążenie czytelnika” jest największą wadą tej książki (s. 10).
Momentami czułem się, jakbym czytał Pustelnika z 69 ulicy Jerzego Kosińskiego – książkę skądinąd fatalną, lecz nie na tym polega podobieństwo – bowiem ogrom przypisów i cytatów po prostu utrudniał lekturę. Niektóre cytaty pojawiają się na zasadzie „wrzutek” lub wtrąceń, bez jakiegokolwiek wyjaśnienia, uzasadnienia czy polemiki, co bardzo utrudnia odbiór książki. Rozumiem autora, który czuje potrzebę poparcia opinii i argumentów, ale myślę, że można było zrobić to sprawniej.
Sama analiza muzyki popularnej przeprowadzona jest sprawnie, spostrzeżenia trafne, nawiązania zaś interesujące. Pop na takową analizę zasługuje, jest to bowiem najbardziej chłonny i otwarty gatunek muzyczny, pod którym kataloguje się artystów tak różnorodnych jak Paul McCartney, Madonna czy Pitbull. Wbrew pozorom jest też progresywny – świadczy o tym chociażby jego wkład w rozwój muzyki jako całości poprzez wprowadzenie syntezatora. W wypadku popu możemy również mówić o sporym skomplikowaniu, jego istotą jest bowiem powielanie pewnych schematów i jednoczesne tych schematów maskowanie. Pop jest jednym z najbardziej kolaboracyjnych gatunków muzycznych, bowiem w powstawaniu utworów uczestniczy cała masa osób: producenci, muzycy studyjni, tekściarze itd. Deprecjonowanie go jest więc niesprawiedliwe, posiada on bowiem cechy, które poprzez odpowiednio przeprowadzoną analizę mogą powiedzieć nam coś o współczesnym społeczeństwie. Książka Piotrowskiego, chociaż miejscami ciężka, jest tej analizy solidnym zalążkiem.
Łukasz Muniowski
Tytuł: Muzyka popularna. Nasłuchy i namysły
Autor: Grzegorz Piotrowski
Liczba stron: 170
Wydawca: Państwowy Instytut Wydawniczy
