Przed samą śmiercią Stephen Hawking spróbował w dziesięciu rozdziałach odpowiedzieć na najważniejsze pytania dotyczące ludzkości. Bóg, przyszłość i kosmos są tu punktami wyjściowymi do uproszczonej, acz nadal skomplikowanej, analizy tego, co już wiemy na zajmujące nas od wieków tematy.
Od razu trzeba zaznaczyć, że jest to bardziej praca zbiorowa niż książka Hawkinga. Chociaż przemyślenia i konkluzje należą do wielkiego astrofizyka, nad tekstem pracowało wielu ludzi, ponieważ autor zmarł, zanim udało mu się go zredagować. Jest to też książka Hawkinga dla osób, które Hawkinga nigdy nie czytały – trudno inaczej rozumieć biograficzne wprowadzenie, w którym autor wyjaśnia, dlaczego pozwala sobie na udzielenie odpowiedzi na dziesięć, jego zdaniem kluczowych, pytań dotyczących naszej przyszłości. Tej na Ziemi i nie tylko, zarówno w sensie metaforycznym, jak i duchowym.
Nie jest to także testament Hawkinga, jak chciałoby się uważać, ale raczej wezwanie do dalszego zgłębiania poruszonych tu kwestii. Według naukowca są one fundamentalne dla naszej przyszłości, chociaż można by się sprzeczać, czy nie ma nic ważniejszego od czarnych dziur, życia pozaziemskiego albo przewidywania przyszłości.
Najtrudniejszy w odbiorze jest fragment poświęcony kolonizacji kosmosu. Po pierwsze, chodzi o samo użycie słowa „kolonizacja”, jakby podporządkowanie sobie innych gatunków było powinnością człowieka. Hawking pisze tu z perspektywy naukowca pchanego chęcią zrozumienia, ale przecież jest ono składową kolonizacji. Po drugie, porównywanie naszej obecnej sytuacji na Ziemi do tej tuż przed 1942 rokiem w Europie jest trochę na wyrost. Taki autorytet powinien raczej namawiać do większego poszanowania tego, co mamy. Ponadto użycie zwrotu „odkrycie Nowego Świata” (s. 193 – 194) w odniesieniu do zbrodni, jakich dopuścili się kolonizatorzy, po prostu nie przystoi współczesnemu uczonemu. No i jak można odkryć coś, co już istnieje?
Trudno jednak odmówić Hawkingowi realistycznych oczekiwań. Ludzie się nie zmienią, zatem jedyne, co nam pozostaje, to przenieść się na inną planetę i… również ją zniszczyć. Wspierając się na zgromadzonych podczas całego życia materiałach, Hawking pisze na trudne tematy w sposób na tyle zrozumiały, na ile owe tematy pozwalają. Bo chociaż pytania, które stawia, są bardzo, wręcz absurdalnie, proste, nie można tego samego powiedzieć o odpowiedziach, jakich wymagają.
Tytuł: Krótkie odpowiedzi na wielkie pytania
Autor: Stephen Hawking
Przekład: Marek Krośniak
Liczba stron: 254
Rok wydania: 2018
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
