Ta książka ukazuje się w Polsce w idealnym czasie, choć może słowo „idealny” nie jest na miejscu. Chyba wszyscy woleliby, aby nigdy taki czas nie nastąpił. Wojna w Syrii trwa już kilka lat, wciąż przez bramy europejskich państw próbują przedostać się syryjscy uchodźcy, a ostatnio świat obiegły nagrania przedstawiające cywili uwięzionych na terenie Aleppo. „Fotograf” Garance Le Caisne dokłada kolejną cegiełkę do naszej świadomości o tym, co dzieje się w codziennie bombardowanym państwie.
Tytułowy bohater ukrywa się pod pseudonimem Cezar. Przed wojną był fotografem, który miał za zadanie robić zdjęcia osobom zmarłym w szpitalu wojskowym. Jednak po wybuchu wojny jego praca przybrała zupełnie inny charakter – do szpitala trafiały już ciała więźniów, którzy zmarli w wyniku tortur lub z innych nienaturalnych przyczyn. W wersji oficjalnej zaś – z powodu zatrzymania krążenia lub oddychania. Przez ponad dwa lata Cezar gromadził te fotografie oraz inne dokumenty wskazujące na działalność reżimu Baszara al-Asada. Potajemnie zgrywał je na nośniki pamięci i przekazywał innym – robił wszystko, by świat poznał prawdę. Ostatecznie zebrał pięćdziesiąt trzy tysiące fotografii, którymi chciał zwrócić uwagę ONZ, Unii Europejskiej czy Stanów Zjednoczonych na łamanie prawa.
Nie przez przypadek autorka porównuje tę postać do Jana Karskiego, którego raport o Holokauście również nie był traktowany poważnie. Zdjęcia Cezara z jednej strony wywołują szok wśród oglądających podczas jego spotkań z przedstawicielami władz najważniejszych państw na arenie politycznej świata, z drugiej jednak – nie przyniosły żadnego konkretnego efektu. Jego fotografie przypominają te z obozów czy gett z czasów II wojny światowej, wskazują na podobny mechanizm działania reżimu, ale jednocześnie wydają się swego rodzaju abstrakcją. Dyplomaci, politycy prawdopodobnie wypierają fakt, że historia lubi się powtarzać, a także (może nawet przede wszystkim) są uwikłani w różnego rodzaju powiązania, które ostra reakcja na sytuację w Syrii mogłaby zburzyć. Nikt nie interesuje się sytuacją mordowanych Syryjczyków i żyjących rodzin, pozbawiając ich w ten sposób nadziei na sprawiedliwość i wiary w międzynarodowy system ochrony praw człowieka.
„Fotograf” to wstrząsająca lekturą, której bohaterem nie jest jeden człowiek – Cezar, ale także ci, którzy pod nazwiskiem lub pseudonimem opowiedzieli reporterce o sytuacji w ich państwie. Syryjska machina śmierci jest dla nas, żyjących tyle lat bez najmniejszego konfliktu wojennego, czymś wykraczającym poza wyobraźnię, ale jednocześnie przypominającym to, czego uczymy się dziś z podręczników do historii. To niezwykle ważny głos, który nie pozwala przestać myśleć o Syryjczykach i każe działać na rzecz sprawiedliwości.
Tytuł: „Fotograf”
Autorka: Garance Le Caisne
Tłumaczenie: Maria Zawadzka
Wydawnictwo: Sonia Draga
Premiera: 16 listopada 2016
