Słowo „gender” wciąż budzi emocje i kontrowersje, które wynikają z nieznajomości zagadnień z nim związanych, niewiedzy. Najłatwiej bowiem straszyć dziwnym, angielskim wyrazem, trudnym do jednoznacznego przetłumaczenia. Mimo wielu publikacji prasowych oraz kilku książkowych (m.in. I. Iwasiów „Gender dla średnio zaawansowanych. Wykłady”, „Gender. Przewodnik Krytyki Politycznej”) kategoria gender wywołuje lęk. Cieszy więc tym bardziej wydanie „Encyklopedii gender. Płci w kulturze” – tomu, który zbiera w formie haseł tematy i zagadnienia związane właśnie z gender.
Pozycja ta ukazuje się pod redakcją znakomitych badaczek z kręgu feminizmu i gender studies: Moniki Rudaś-Grodzkiej, Katarzyny Nadanej-Sokołowskiej, Agnieszki Mrozik, Kazimiery Szczuki, Katarzyny Czeczot, Barbary Smoleń, Anny Nasiłowskiej, Ewy Serafin i Agnieszki Wróbel. Autorki i autorzy haseł to także naukowczynie i naukowcy, którzy w swoich badaniach posługują się kategorią gender. Jest tu więc Agnieszka Gajewska (autorka m.in. książki „Hasło: feminizm”), Bożena Umińska-Keff („Utwór o Matce i Ojczyźnie”, „Postać z cieniem”), Joanna Mizielińska („(De)Konstrukcje kobiecości. Podmiot feminizmu a problem wykluczenia”), Błażej Warkocki („Homo niewiadomo. Polska proza wobec odmienności”), Ewa Kraskowska („Czytelnik jako kobieta. Wokół literatury i teorii”) czy Krystyna Kłosińska („Feministyczna krytyka literacka”). Mogłabym jeszcze długo wymieniać (setka autorów i autorek) i muszę się mocno kontrolować, aby tego nie zrobić. Każde nazwisko bowiem jest gwarancją definicji wybranego zagadnienienia napisanej na najwyższym poziomie.
Hasła (dwieście!) stanowią kalejdoskop skojarzeń związanych z kategorią gender – to tematy i zagadnienia, w których od narzędzi gender studies nie da się uciec, jeśli danemu zjawisku chcemy się dokładnie przyjrzeć oraz je zbadać. Są tu więc definicje oczywiste, które każdemu/każdej od razu przychodzą do głowy, m.in.: feminizm, ideologia, mizoginia, tabu, psychoanaliza czy wojna płci, ale też takie, które pokazują, jak szerokie jest pole dla badań nad płcią w kulturze, m.in.: niewolnictwo, przemoc w rodzinie, religioznawstwo, handel ludźmi, holokaust, marksizm czy animal studies. Badaczki i badacze przyglądają się przez „genderowe okulary” także kulturze – stąd hasła: teatr, baśń, dzienniki intymne, filmoznawstwo, kino kobiet, kino LGBT czy też terminy związane z różnymi gatunkami literackimi.
Każdy z tych wpisów jest omówiony bardzo szeroko i opatrzony bogatą bibliografią, co pozwala czytelni(cz)kom na pogłębienie zdobytej informacji według encyklopedycznych wskazówek. Tom ten prezentuje nie tylko dorobek naukowy światowych studiów gender, ale z dumą podkreśla rodzimy. Pozycja jest na pewno nowatorska – jako pierwsza w Polsce zbiera w jednym tomie terminologię oraz metodologię wypracowaną w ramach gender studies w różnych dziedzinach nauki. Każde hasło to fascynujący, ale przede wszystkim bogaty w różne konteksty szkic naukowy. Lektura obowiązkowa!
Anna Godzińska
Tytuł: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze.
Redakcja: Monika Rudaś-Grodzka, Katarzyna Nadana-Sokołowska, Agnieszka Mrozik, Kazimiera Szczuka, Katarzyna Czeczot, Barbara Smoleń, Anna Nasiłowska, Ewa Serafin, Agnieszka Wróbel
Wydawnictwo: Czarna Owca
Liczba stron: 640
Premiera: październik 2014
