„Myślę, że wiele kobiet z początku błądzi podobnie jak ja, żeby potem zająć właściwe miejsce, po tej stronie mężczyzny”. Trudno uwierzyć, że słowa te napisała kobieta, która do dziś (choć minęło od jej śmierci ponad 60 lat) bulwersuje swoim zachowaniem, romansami i dalekim od konformizmu życiem. Na szczęście kilka lat później sprostowała tę wypowiedź – a raczej odżegnała się od niej. Zdaje się być ona zupełnie daleką teorią od praktyki. Colette – bo to ona jest autorką tych słów – nigdy nie praktykowała przecież statecznego i stabilnego życia przy mężczyźnie. „Colette. Biografia” autorstwa dwóch badaczek literatury francuskiej: Claude Francis i Fernande Gontier opowiada właśnie taką historię pisarki – prawdziwą, o egzystencji dalekiej od mieszczańskich norm.
Książka tę można czytać na wielu płaszczyznach – to szerokie opracowanie nie tylko samej biografii Colette, ale także tego, co w jej tle. Jest to więc także opowieść o życiu literackim Paryża – o tworzeniu się grup, mniej i bardziej znanych twórcach tamtego czasu, o rywalizacji między nimi, o ich sukcesach i porażkach, przyjaźniach. Książka ta to również narracja o życiu teatralnym Paryża – skandalach, sztukach i aktorach/aktorkach, ale i o krytyce teatralnej. Badaczki kreślą też portret kobiet z „lewego brzegu”, czyli środowiska lesbijskiego, w którym egzystowała także Colette. Wydaje się jednak, że najważniejszą narracją po autobiograficznej jest społeczna. Autorki bowiem malują obraz francuskiego społeczeństwa na przestrzeni kilkudziesięciu lat – opisy reakcji na spektakle, teksty czy zachowanie Colette to przecież nic innego jak historia francuskiego mieszczaństwa.
Jaka Colette wyłania się z tej biografii? Oczywiście – bardzo niepokorna, ale to już wiemy. Powszechnie znane są elementy jej życiorysu: romanse z kobietami, romans z pasierbem, jednym słowem – wolność seksualna. Pisarka zresztą wielokrotnie powtarzała, że to pożądanie nadaje kierunek jej wyborom życiowym. Badaczki jednak pokazały jeszcze inne twarze Colette. Przede wszystkim jeszcze raz przypomniały jak świetną była pisarką, ale także aktorką. Mało osób wie także o jej działalności jako krytyczki teatralnej czy reportażystki. Możemy ją tu także poznać jako matkę – choć i tu jest skandalicznie: Colette nie spotykała się ze swoją córką przez dwa lata, a poczuła się jako matka dopiero, gdy dziecko zaczęło mówić.
Simone de Beauvior powiedziała kiedyś o Colette, że to jedyna naprawdę dobrze pisząca Francuzka. Francis i Gontier postarały się pokazać właśnie, jak świetną pisarką i aktorką była Colette. Ich celem wydaje się być chęć przywrócenia myślenia o Colette jako fantastycznej literatce, a nie skandalistce. Owszem, te wywrotowe elementy jej życia są niezmiernie ważne, ale nie jedynie w kontekście anegdot, które nic nie wnoszą. Są one pewnym lustrem dla współczesnych kobiet/pisarek – jak wiele jeszcze mamy do przerobienia, by móc się ponieść kobiecej wyzwolonej kreatywności, jaka cechowała Colette.
Anna Godzińska
Autorki: Claude Francis i Fernande Gontier
Tytuł: Colette. Biografia
Tłumaczenie: Katarzyna Bartkiewicz
Wydawnictwo: W.A.B.
Liczba stron: 544
Premiera: 16 lipca 2014
