Każdemu zdarzyło się kiedyś zapodziać gdzieś klucze, wizytówkę, karteczkę z ważną informacją. Czasem nucimy melodię, ale uleciały nam słowa piosenki, rekomendujemy świetny film, ale nie pamiętamy tytułu. Nie są nam obce sytuacje, gdy ktoś, kogo mijamy na ulicy, pozdrawia nas, a my odpowiadając zastanawiamy się, kim jest ten człowiek. Pamiętamy twarz, ale jakie nosi nazwisko? Na szczęście takie zaćmienia pamięci zdarzają się sporadycznie. Ale żyją wśród nas osoby, dla których jest to codziennością. Alzheimer, słowo-wyrok, które obecnie znane jest już wszystkim. Jedna z najczęstszych chorób dotykająca starszych ludzi, która krok po kroku prowadzi do całkowitej degeneracji tkanki mózgowej. W swojej najnowszej powieści C.J. Clark pokazuje, że większość ludzi wie, na czym polega choroba, ale niewielu rozumie mechanizmy jej działania, skutkiem czego cierpią osoby dotknięte demencją i ich najbliżsi.
Świat Annabelle Storm legł w gruzach wraz ze śmiercią ukochanego męża. Przez cały okres ich znajomości, to właśnie Stanley był dla kobiety podporą, służył jej pomocą, zwłaszcza w okresie poprzedzającym jego wypadek opieka, jaką darzył żonę, była jej najbardziej potrzebna. Annabelle, coraz częściej odczuwająca objawy otępienia, dowiedziała się, że jest on wynikiem wczesnego stadium Alzheimera. Zszokowana pięćdziesięciokilkulatka musi samotnie zmagać się z chorobą. Od przypadkowych zaników pamięci dochodzi do poważnego zakłócenia pracy mózgu, bohaterka szuka nieżyjącego męża, odwiedza ciotkę, które zmarła kilkanaście lat temu, zapomina, co trzyma w ręce lub po co podniosła słuchawkę telefonu. Córka Stormów, Lily, jest coraz bardziej zaniepokojona niebezpiecznymi sytuacjami, w jakie popada matka. Dowiedziawszy się o jej chorobie postanawia, mimo ogromnego muru, który kobiety budowały przez lata, przełamać niechęć do rodzicielki. Gdy Annabelle codzienność już dość poważnie miesza się ze wspomnieniami, Lily oddaje ją do Centrum Opieki dla Chorych na Alzheimera, gdzie matka znajdzie się pod doskonałą opieką pielęgniarki Clancy. Od początku choroby Annabelle popadła w obsesję na punkcie czerwonego pudełka, co Lily brała za kolejną oznakę demencji. Gdy jednak młoda kobieta je znajduje zaczyna w całkowicie inny sposób postrzegać matkę. Pamiętnik nastoletniej Annabelle jest odpowiedzią na wszelkie pytania, które całe życie dręczyły jej córkę.
„Cień pamięci” to przede wszystkim książka o stosunkach łączących chorego z ludźmi z jego otoczenia. Zmagania z Alzheimerem autorka ukazała z perspektywy kilku bohaterów. Najważniejszym świadectwem procesu choroby jest historia Annabelle. Autorka ukazuje również relację rodzic-dziecko (rodzina), w których największą tragedią jest niezrozumienie procesu choroby. Lily bardzo powoli i z dużym dystansem dochodzi do tego, że trzeba o matkę walczyć, oddanie jej do ośrodka uważa za najlepsze rozwiązanie. Mimo iż wielu oburzy takie posuniecie, dla Annabelle okazało się świetnym krokiem. Dzięki wprowadzeniu do powieści Clancy poznajemy stronę opieki medycznej nad pacjentami w Centrum Opieki, a Pearl (kobieta-taksówkarz) pokazuje, że można otworzyć swoje serce nawet dla zupełnie nam obcej osoby. Swoją pomoc, troskę i zainteresowanie Annabelle uważa za posłannictwo. W ośrodku obserwujemy relację chory-chory. Każdy rezydent, choć potraktowany dość marginalnie przejawia inne, charakterystyczne dla Alzheimera typy zachowań.
Jako studium choroby Alzheimera jest to książka doskonała. Ułatwia zrozumienie tej przypadłości, obala mity, ukazuje cały jej proces i przede wszystkim opowiada o człowieku chorym, któremu zostaje odebrane wszystko, co kochał, co pamiętał, co wiedział. C.J. Clark opowiada także o trudnych relacjach matki i córki, nad którymi ciąży tragedia z przeszłości. Ta powieść z całą pewnością nie rozczaruje miłośników rodzinnych sekretów, wielbicieli życiowych historii, ludzkich dramatów, pragnących poszerzyć swoje horyzonty myślowe. W wielu książkach, w których pojawia się temat choroby, można zetknąć się z mnóstwem zawiłych terminów, natłoku wiadomości, które nie są potrzebne do zrozumienia powieści, z narratorem, którego pisarz kreuje na znawcę medycyny – C.J. Clark żadnego z tych zarzutów postawić nie można. Walorami jej utworu jest prosty styl, ciekawa historia, trzymająca w napięciu tajemnica czerwonego pudełka i skrywający się w nim mroczny sekret, odwaga w ukazywaniu trudnych tematów (choroby, skomplikowanych związków międzyludzkich).
Kinga Młynarska
Ocena: 4/5
Tytuł: „Cień pamięci” („When Color Fades”)
Autor: C. J. Clark
Liczba stron: 376
Data wydania: 2013
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
