Po raz pierwszy opis książki znajdujący się na jej okładce zaskoczył mnie tak bardzo, że kilkakrotnie go czytałam. W powieści „Kontury” Rachel Cusk nie znalazłam bowiem niczego, co mogłoby doprowadzić mnie do odnalezienia odpowiedzi na pytanie dotyczące losów bohaterki i sąsiada z samolotu do Aten: „Czy ich znajomość przerodzi się w coś więcej?”.
Zapowiedź sugeruje, że tematyka książki dotyczy właśnie relacji damsko-męskich, które nie muszą koniecznie prowadzić do romansu, ale do przyjaźni. Ma to być refleksja nad możliwością związku kobiety i mężczyzny bez podtekstu seksualnego. Dla mnie jednak powieść ta jest zupełnie o czymś innym. To narracja o relacji życia i literatury – to jedyny związek występujący w „Konturach”. Bohaterowie wielokrotnie wypowiadają się na ten temat – nie tylko podczas kursów kreatywnego pisania, ale także w prywatnych rozmowach. Choć, swoją drogą, trudno znaleźć tu kogoś (poza Ryanem z pokładu samolotu), kto nie jest związany z literaturą.
Główną bohaterkę, Faye, widzimy w momencie, gdy leci do Aten, by uczyć pisania. Podczas lotu poznaje mężczyznę oraz historię jego życia – sąsiad zwierza się jej ze spraw rodzinnych i zawodowych. Ona – jako pisarka – jest niezwykle ciekawa ludzi, Ryan budzi więc jej zainteresowanie przeszłością i innością świata, z którego pochodzi. Podczas pobytu w Grecji spotykają się kilkakrotnie, on nawet próbuje ją pocałować, ale nic poza rozmowami i wspólnym spędzaniem czasu ich nie łączy.
Jednak ta pierwsza scena stanowi zapowiedź całej powieści, którą tworzą ludzie spotykani przez Faye. Każdy ma swoją historię, prywatną opowieść, mniej lub bardziej osobistą, której ona wysłuchuje. Osoby te to jednak tylko kontury – poznani ludzie sami je nakreślają własnymi słowami, lekko tylko sugerując, kim są, i my także (podobnie do Faye) nie poznajemy ich głębiej, znamy tylko ten zarys, kontur właśnie.
Ta metafora konturów znajduje odzwierciedlenie także w relacji literatury i życia. „Na pewno to nieprawda (…), że nie istnieje historia życia; że egzystencja każdego człowieka nie ma odrębnej postaci, która ma swój początek i pewnego dnia będzie miała koniec, ma własną tematykę, zdarzenia i obsadę” – mówi jedna z uczestniczek kursu kreatywnego pisania. Pisarka Elena swoje życie zaś opisuje za pomocą słów takich jak: fabuła, historia, akcja. Cusk prezentuje nam galerię postaci, które stanowią tylko zapowiedź, kontur bohatera/bohaterki, daje im głos na krótko – każdy/każda z nich mogłaby być centrum osobnej narracji literackiej.
Autorka: Rachel Cusk
Tytuł: Kontury
Tłumaczenie: Jacek Żuławnik
Wydawnictwo: W.A.B.
Premiera: 18 maja 2016
