W I edycji Nagrody Europejskiego Poety Wolności Szwecję reprezentowała Brigitta Lillpers.
Dla szwedzkiej poetki wolnością jest pozbycie się wszelkich granic. Właśnie owe granice są głównym bohaterem tomu. Lillpers podkreśla – trzeba wytyczyć granicę, aby móc ją przekroczyć czy zatrzeć, bo jedynie wtedy uwolnimy się od wszystkiego, co nas odgradza od szczęścia i spełnienia.
Poetka czyni z czytelnika lirycznego geodetę, który sam musi odnaleźć własny punkt graniczny, przesuwać go lub zupełnie wyeliminować, a rzecz to wcale trudna, choć możliwa do zrealizowania.
Granica u Lillpers jest niezwykle pojemna i głęboka. To nie jest coś, co odgradza, ale raczej przyjmuje, coś, w co można popaść, przy czym ma ona tu charakter wielowymiarowy:
Pasmo granicy pomieści norę, legowisko, krok,
upadek
ale również:
Pomieści
zalążek bólu, postrzeganie piękna z głębi
zdolności i powściągliwej
techniki
Oczywiście ta granica (przedmiot, ale i podmiot niektórych wierszy) to nie tylko miejsce czy konkretny punkt na mapie, lecz również zbiór cech, słabości, marzeń, uczuć itp. Jedną z kluczowych dla tego tomu metafor jest las jako pojemnik. On wchłania, zjada, pasie tobą granicę, ale daje również poczucie bezpieczeństwa, wyznacza szlak, umożliwia sprawdzanie siebie.
W „Zniknąć albo wejść” nieustannie się chodzi. Podmiot jest w ruchu albo o nim opowiada, do niego zachęca. Nagromadzenie czasowników typu: chodzić (ze wszelkimi możliwymi przedrostkami), oddalać się, tropić, ruszać (w drogę), znikać, poprowadzić (kogoś) itd. daje poczucie, że oto właśnie jesteśmy w trakcie przekraczania naszej granicy. Poezja Lillpers sprawia, że już rozpoczęliśmy, zrobiliśmy pierwszy krok, a ona jest naszą poetycką przewodniczką.
Trzeba jednak pamiętać, aby
zachować siebie
bez względu na okoliczności –
Poetka zachęca nas do wypraw w głąb siebie, do podróży wzdłuż granic, by finalnie dojść do prawdy o nas samych, naszej samotności, o relacjach z innymi, fałszywych postawach, nieszczerości, niedoścignionym szczęściu itd. Najważniejsze, to iść i się odkrywać, a potem rozwijać, zmieniać, doświadczać. Ważne tu jest również znalezienie swojego miejsca w naturze, która jest o wiele bardziej uporządkowana i przyjazna niż świat człowieka.
Mówi się tu wreszcie o tym, że człowiek to zlepek cudzych doświadczeń, wpływów, spraw nam powierzanych. Dlatego ważny jest moment, krystaliczny dzień, kiedy będzie mogli być tylko sobą, dla siebie i ze sobą.
Lillpers zamknęła swoje strofy nietypowym kluczem, ale przy odrobinie dobrej woli i otwartości czytelnika bez problemu będzie on mógł wejść do świata tej poezji.
Kinga Młynarska
- Tytuł: „Zniknąć albo wejść”
- Autor: Birgitta Lillpers
- Okładka: twarda
- Liczba stron: 108
- Data wydania: 2009
- Wydawnictwo: słowo / obraz terytoria
