Miasteczko Fairfold jest inne niż wszystkie. Stanowi atrakcję turystyczną dla fanów wróżek, magii i wszelkich niewyjaśnionych zjawisk. W lesie na jego pograniczu żyją elfy, gnomy i inne stworzenia z baśni. A przynajmniej taką opowieścią wabi się turystów. Na skraju lasu znajduje się główna atrakcja – szklana trumna, niemożliwa do strzaskania czy nawet zarysowania, a w niej niczym Królewna Śnieżka spoczywa piękny młodzieniec o spiczastych uszach i niewielkich rogach. Oczywiście to tylko kukła, a przynajmniej tak tłumaczą to sobie zwiedzający. Okoliczna młodzież urządza imprezy przy szklanym sarkofagu. Dzieci straszą się opowieściami o Potworze w głębi lasu, który przybędzie i zniszczy miasteczko. Czy to tylko mit?
Czasami turyści giną w lasach. Nikogo to nie dziwi, ludzie giną wszędzie, a lasy są niebezpieczne. Miejscowi wiedzą lepiej. Dlatego sypią sól na progi i parapety, noszą przy sobie żelazo i amulety mające odstraszyć leśny ludek.
Rodzina Evanów nie jest taka jak inne. Rodzice są artystami żyjącymi we własnym fantastycznym świecie i chociaż mieli szansę wyjechać z Fairfold i osiąść w bezpieczniejszym mieście, wrócili tam. Ich dzieci, Hazel i Ben, są odmieńcami. Hazel nosi w sobie straszną tajemnicę, bolesny sekret, który stoi niewidzialnym murem pomiędzy nią i resztą mieszkańców. Ben został przeklęty lub obdarowany przez wróżki, zależy jak na to spojrzeć, i sam zmaga się z wieloma problemami, w tym ze swoim tajemniczym darem. Jego najlepszym przyjacielem jest podmieniec – Carter, dziecko, które wróżki podrzuciły ludzkiej rodzinie jak kukułcze jajko.
Hazel i Ben są zakochani w księciu ze szklanej trumny, każde na swój sposób.
Pewnego dnia wszystko się zmienia – przeszłość i sekrety dopadają Hazel, Bena i Cartera, szklana trumna pęka, książę odzyskuje wolność, król elfów wypowiada wojnę Fairfold, w lesie przebudza się tajemnicza Potwora, a w centrum tego wszystkiego znajduje się Hazel i znaleziony przez nią magiczny miecz. Jak powiązane zostaną losy bohaterów? Jakie próby ich czekają? I czy trójka nastolatków może wygrać z okrutnym Królem Olszyn? Co się stanie z miasteczkiem, kiedy ludzie staną twarzą w twarz z tym, co żyło na granicy ich świata? Odpowiedzi znajdują się w powieści Holly Black – Las na granicy światów.
Las na granicy światów opisuje ten sam świat przedstawiony, co trylogia Okrutnego księcia i z pewnością przypadnie do gustu wielbicielom tej serii. Wydarzenia z trylogii sąw niezobowiązujący sposób wspomniane w najnowszej powieści Black wydanej przez Jaguara, nie trzeba jednak znać trylogii, aby w pełni zrozumieć fabułę – jest to więc dobry punkt wyjścia dla tych, którzy dopiero rozważają zapoznanie się z twórczością autorki. Można znaleźć tu wszystkie motywy, które pojawiają się w jej powieściach: okrutne elfy i ich polityczne rozgrywki, rodzinne tragedie, skomplikowane relacje między rodzeństwem, romans rodem z baśni i dziewczynę, która zostaje rycerzem.
Ze względu na ograniczenie do formatu jednej zamkniętej powieści Las na granicy światów ma o wiele bardziej zwartą fabułę niż trylogia Okrutnego księcia. Sposób pisania Black, czy to scen walki, czy to zniuansowanych emocji, jest lekki, przekonujący i wciągający. Powieść ma wielką wartość rozrywkową i trudno się od niej oderwać. Black wie, jak pochwycić uwagę czytelniczki. Każdy rozdział przynosi nowe odkrycia, czy to w związku z aktualnymi wydarzeniami, czy przeszłością bohaterów. Wiarygodność psychologiczna zawiłych relacji, jakie tworzy – szczególnie między rodzicami i dziećmi – pozostaje pod znakiem zapytania, ale powieść urzeka jak prawdziwy elfi czar i nie kwestionujemy w trakcie lektury pewnych rozwiązań.
Las na granicy światów przy całej swojej baśniowej otoczce stanowi opowieść o rodzinie, o błędach, traumach, przebaczeniu i wzajemnym zrozumieniu. Ludzkie i elfie rodziny nie różnią się tak bardzo, chociaż „szlaban” to nie do końca to samo, co zaklęcie własnego dziecka w wieczny sen. A jednak paralele pomiędzy śmiertelnymi i elfimi rodzinami pozostają czytelne, szczególne te odnoszące się do relacji między rodzeństwem. Rodzinne więzi są niedoskonałe, a przez to prawdziwe. I o wiele bardziej przekonujące niż iście bajkowy romans. Warto wspomnieć o ważnym queerowym wątku, który pojawia się w serii. Nastoletni Ben jest gejem, całkowicie i bardzo romantycznie zakochanym w elfim księciu. Black wprowadza ten motyw w udany sposób, nie popadając w błędy, stereotypy i klisze, jakie zdarzają się nagminnie w przypadku cisheteroseksualnych autorów. Na tym tle nie przeszkadza nawet romans rodem z disneyowskiej produkcji, biorąc pod uwagę, że queerowych realizacji tego motywu nie ma aż tak dużo. Las na granicy światów to także opowieść o tym, jak baśniowe narracje wpływają na nas i nasze postrzeganie świata, kiedy można sobie na to pozwolić, a kiedy należy z nich wyrosnąć. Przy czym należy pamiętać, że każda baśń ma dwie strony: ugładzoną disneyowską wersję i ponure wizje Grimmów. Aby zostać dzielnym rycerzem, trzeba zabijać. Aby pokochać księcia, trzeba mieć odwagę, by ofiarować komuś własne serce – a potem być może znieść to, jak pęka, tak samo jak szklana trumna pod ciosem magicznego miecza.
Las na granicy światów to ciekawe podejście do konwencji gatunkowych, z przechodzeniem od magicznego realizmu do urban (smalltown?) fantasy na przestrzeni zaledwie kilku stron. Widać, że autorka miała sporo zabawy przy pisaniu, co gwarantuje też rozrywkę czytelnikom. Zdecydowanie jest to powieść, którą mogę polecić: bohaterowie są ciekawi i łatwo im kibicować, fabuła roi się od zwrotów akcji i rewelacji, a styl pozwala na wciągającą lekturę. Wybierzcie się na wycieczkę do Fairfold. Może uda wam się spotkać elfa.
Autorka: Holly Black
Tytuł: Las na granicy światów
Tłumaczenie: Stanisław Kroszczyński
Wydawnictwo: Jaguar
Data wydania: 15.04.2020
Liczba stron: 400
