Hieronim Morsztyn, Wybór poezji
Opracowanie Radosław Grześkowiak
Hieronim Morsztyn utrwalił drukiem jedynie swe wczesne dzieła, bliżej nieznane Źwierciadło statecznego i szalonego młodzieńca oraz Światową Rozkosz. Pozostałą twórczość powierzył łasce obiegu rękopiśmiennego. Wybór ten pozwolił mu uprawiać twórczość niepodległą społecznym nakazom i panegirycznej modzie, jednak dziś znacząco utrudnia poprawne ustalenie pełnego kanonu jego wierszy. To dlatego nie było dotąd Morsztyna w Bibliotece Narodowej.
Obok najpełniej reprezentowanych erotyków (zarówno kunsztownych komplementów, jak i niewybrednych epigramatów) niniejszy tom obejmuje wiersze ziemiańskie oraz poezję o tematyce moralistycznej, wanitatywnej i pokutnej. Blisko piąta część utworów to inedita, które ukazują się drukiem po raz pierwszy. Edycja uwzględnia również najbardziej znane dzieło Morsztyna, Światową Rozkosz z ochmistrzem swoim i ze dwunastą swych służebnych panien z 1606 roku. Poemat rozsmakowany w urokach magnackiego i ziemiańskiego życia, w zakończeniu brutalnie skonfrontowanych z pośmiertnym rozkładem ciała, to utwór, który u progu baroku najpełniej rozpoznał nastroje nadchodzącej epoki, rozdartej między zmysłowym zachwytem nad światem i pokutną skruchą z powodu używania jego uroków.
W pisanych z Padwy poetyckich listach Morsztyna próżno szukać zainteresowania akademickimi wykładami. Udzieliła im się za to atmosfera pijatyk w siedzibie padewskiej Polonii przy via del Santo oraz karnawałowych imprez w pobliskiej Wenecji, które swym rozmachem i przepychem oszałamiały przybyszów z Polski. (…)
Wielkie wrażenie na poecie zrobiła publiczna sekcja zwłok. Mistrzem tego naukowego widowiska był padewski profesor anatomii Adriaan van den Spieghel. Z wierszy Morsztyna dowiadujemy się, iż sekcji poddawał zarówno ciało mężczyzny, jak i kobiety. (…) Spisana na gorąco relacja, wiersz Do Abrahama Maciejowskiego o anatomijej białogłowskiej, pokazuje, jak dalece pokaz wstrząsnął poetą.
Ze Wstępu Radosława Grześkowiaka
Hieronim Morsztyn (ok. 1581 – ok. 1622) – najpopularniejszy poeta polski pierwszej połowy XVII wieku. Szczegóły jego życia są wciąż mało znane, ale wiadomo, że pochodził z rodziny ariańskiej, był wychowankiem królewskiego sekretarza Samuela Łaskiego oraz jezuickiego kolegium w Braniewie, później przebywał w Krakowie i w Padwie. Autor fraszek, pieśni, drobnych utworów lirycznych, przekładów z literatury antycznej oraz wydanego w 1606 roku poematu Światowa Rozkosz. Przypisuje się mu również kilka nowel miłosnych, opartych na wątkach z Dekameronu Giovanniego Boccaccia. Autorstwo wielu utworów Morsztyna budzi wątpliwości ze względu na ich rękopiśmienny charakter.
Opracowanie: Radosław Grześkowiak
Wydanie pierwsze, Wrocław 2016
Seria: Biblioteka Narodowa, I 326
ISBN: 978-83-65588-01-2
Oprawa: twarda
Liczba stron: 850
Format: 117 x 163
Cena katalogowa: 35 zł
Data premiery 24 stycznia 2017
Wydawnictwo Ossolineum
www.wydawnictwo.ossolineum.pl
