Zagubiony szlak – Beata Zdziarska

W dzieciństwie zaczytujemy się w bajkach, poznajemy życie baśniowych postaci i to uruchamia naszą wyobraźnię. Zaczynamy również marzyć. Dziewczynki o byciu wyjątkowymi księżniczkami, chłopcy o lśniącej zbroi, rumaku i męstwie. Dorastamy, a marzenia pozostają – ich forma się zmienia, ale założenia są te same. W większości przypadków jednak rzeczywistość boleśnie weryfikuje te pragnienia. Beata Zdziarska przedstawia trójkę bohaterów, których życie nie oszczędzało.W Wigilię w sercu bieszczadzkiego lasu zabłądził Jan, po trochu wariat, desperat i indywidualista. Na swojej drodze spotkał Martę, samotną turystkę. Obydwoje usiłowali zejść do wioski, jednak zgubili szlak. Po jakimś czasie trafili do schroniska, którego nie ma na żadnej mapie. Wkrótce dołączył do nich kolejny zagubiony amator górskich wycieczek, Paweł. Wyrozumiały i troskliwy gospodarz podjął ich świąteczną wieczerzą. Przy blasku płonącego kominka bohaterowie decydują się opowiedzieć losy swojego życia, które tłumaczą samotną wędrówkę po wymagających górach w okresie Bożego Narodzenia.

W „Zagubionym szlaku” spotykają się ludzie będący na życiowym zakręcie. Wszyscy są bardzo samotni, poszukują rozwiązania trudnego położenia, w jakim się znaleźli. Każdy z nich zmaga się z własną traumą, poczuciem winy, strachem i niepewnością. Zdecydowali się wyznać grzechy, nazwać problemy, oswoić lęki i wątpliwości. Otwarcie się przed zupełnie obcymi ludźmi pozwoliło im oczyścić umysł, zmierzyć się z demonami i przeanalizować kwestie, które stale wywołują ból.

W tle dziejów całej trójki Zdziarska opowiedziała historię Polski ostatnich dziesięcioleci. Znakomity zabieg „narracji w narracji” pozwolił ukazać dokładnie tyle, ile autorka zamierzała. Nie ma tu peanów na cześć wielkiej polityki, opisu kluczowych zdarzeń stanowiących o losach ojczyzny – pisarka postawiła na najbardziej ludzki aspekt. Położyła nacisk na los pojedynczego człowieka, którego życie zależy jednak od miejsca i czasów, w których żyje. Bo przecież gdyby nie sprawy społeczno-polityczne, losy każdego z bohaterów byłyby zupełnie inne.

Mimo iż Zdziarska wykorzystuje doskonale znane już w literaturze (i w życiu, rzecz jasna) motywy, jak np. chichot losu, zdrada, nieszczęśliwa miłość itp., to jednak opowiada w sposób niezwykły. Jednym z największych walorów tej powieści jest odejście od schematów. Autorka na szczęście nie kończy wszystkich wątków (a jest ich sporo) happy endem, bo przecież życie rzadko pisze szczęśliwe zakończenia.

Trudno orzec, jaką właściwie książką jest „Zagubiony szlak”, bo ma tu miejsce prawdziwa kumulacja nieszczęść na dwustu czterdziestu stronach, ale między wersami przemyka gdzieś nadzieja. Ale nie o wprowadzenie czytelnika w minorowy nastrój ani nie o banalne szczęśliwe zakończenie Beacie Zdziarskiej chodziło. Mam wrażenie, że pisarka chciała przede wszystkim pokazać człowieka w najtrudniejszych dla niego chwilach, gdyż to właśnie dramatyczne sytuacje pokazują nasze prawdziwe oblicze. Poza tym historie Pawła, Marty i Janka udowadniają, że wszyscy borykamy się z identycznymi troskami, różni się tylko ich intensywność i ilość. Autorka nie ocenia swoich bohaterów, nie kwestionuje ich wyborów, nie komentuje. Nie oczekuje tego także od czytelnika. Zależy jej raczej, by zatrzymać go w codziennym biegu. Daje materiał i prosi o refleksje.

„Zagubiony szlak” imponuje detalami, m.in. nastrojem czy indywidualnymi relacjami, lub choćby osadzeniem głównej akcji w Bieszczadach. Początkowo bohaterowie błąkają się, gubią, tracą zmysł orientacji – podobnie jak w życiu, potem spotykają różnych ludzi, dzielą się swoją intymnością, szukają właściwej drogi, szlaku, który wyprowadzi ich na prostą. Powieść czyta się tak dobrze również dzięki językowi – właściwie to można odnieść wrażenie, że przyjaciel napisał do nas list lub po prostu sam nam swoja historię opowiedział. Mimo iż każdy bohater posługuje się nieco innym stylem, to wszystkie mininarracje płynnie przechodzą w jedną opowieść.

Kinga Młynarska

                Ocena: 5/5

1. Tytuł: Zagubiony szlak
2. Autor: Beata Zdziarska
3. Okładka: miękka
4. Liczba stron: 240
5. Data wydania: 2016
6. Wydawnictwo: Szara Godzina