Narody polski i żydowski łączy wspólna, wielowiekowa historia. Nie jest to jednak historia prosta. Pomimo koegzystencji obu nacji na przestrzeni dziejów niemal w każdym polskim mieście, Żydzi nigdy tak naprawdę nie zasymilowali się z Polakami. Bestialstwa i cierpienia II wojny światowej dotknęły głównie ludność żydowskiego pochodzenia w całej Europie. Nie ominęły jednak także Polaków (i innych nacji), którzy razem z Żydami cierpieli katusze z rąk nazistowskiego oprawcy. Te wspólne doświadczenia, zamiast zacieśniać więzi pomiędzy oboma narodami, rozluźniły je jeszcze bardziej. Bolesne dla obu stron przypadki współuczestnictwa Polaków w eksterminacji Żydów przyćmiły w opinii publicznej, jakże częstsze przecież, świadectwa pięknej postawy pomocy starszym braciom w wierze. Rabunek mienia pożydowskiego przez powojenne władze komunistyczne najprawdopodobniej przepełnił czarę. O trudnych relacjach pomiędzy Polakami, a Żydami napisano już wiele książek (nazwiska takich autorów jak Gross i Chodakiewicz, stojących wobec siebie w opozycji, z pewnością nie są obce zainteresowanym tematem) i nakręcono liczne filmy (ostatnio głośne i kontrowersyjne „Pokłosie” Pasikowskiego). Również komiks, za sprawą chociażby recenzowanych „Zaduszek” Rutu Modan, nie unika poważnej dyskusji o historii polsko-żydowskiej. Dyskusja ta jest o tyle trudniejsza, że wciąż ten aspekt historii II wojny światowej budzi mnóstwo emocji zarówno u historyków i publicystów, jak i polityków.
Osią komiksu, wokół której rozgrywa się cała historia, jest kamienica w centrum Warszawy, przed wojną należąca do bogatej żydowskiej rodziny. Seniorka rodu, od lat mieszkająca w Izraelu, wraz ze swoją wnuczką, udaje się do stolicy Polski, w celu odzyskania mienia. Na miejscu jednak starsza pani zaczyna zachowywać się dziwnie, zupełnie przestając dbać o zagrabioną przed laty własność. Tajemnicze zachowanie babci próbuje wyjaśnić wnuczka, wraz z nowo zapoznanym sympatycznym Polakiem. Okazuje się, że rodzina młodej Miki kryje wiele sekretów, a całej rodzinie zależy na zachowaniu ich w tajemnicy.
„Zaduszki” Rutu Modan to wspaniały komiks o miłości, demonach przeszłości i próbie poradzenia sobie z nimi, a także o trudnych nieraz relacjach pomiędzy Polakami i Żydami. Autorka przedstawia historię w sposób nienachalny. Bije z niego autentyczność, pozwalająca czytelnikowi zanurzyć się w opowieści i dać ponieść wydarzeniom. Modan skonstruowała bohaterów w przemyślany sposób, nadając każdemu z nich charakterystyczne cechy, nie tylko wyglądu (dzięki czemu czytelnik nie ma żadnych problemów z ich identyfikacją), ale przede wszystkim charakteru. Każdy z nich ma swe wady i zalety, sprawiając, że bohaterowie są pełnowymiarowi.
Jedyne zastrzeżenia jakie mógłbym mieć do komiksu Rutu Modan, to postrzeganie Polaków przez mieszkańców Izraela, zgodnie panującą obecnie tendencją, jako zagorzałych antysemitów. Postawa taka charakteryzuje głównie postać Reginy, która w „Zaduszkach” przedstawiona jest jako zgryźliwa staruszka, wciąż nosząca w pamięci grozę II wojny światowej. Iskierką nadziei może być młoda Mika, wolna od tego typu uprzedzeń, ciekawa świata i ludzi. Czyżby w Izraelu nadchodziło nowe pokolenie, nie szukające winnych Holokaustu?
Rutu Modan charakteryzuje się ciekawą, aczkolwiek prostą kreską, oscylującą gdzieś na pograniczu ligne claire, której prekursorem był Herge, twórca Tintina. Obfitujące w szczegóły kadry, nasączone kolorami ułatwiają odbiór komiksu, który czyta się naprawdę przyjemnie.
„Zaduszki” Rutu Modan to komiks godny polecenia. Intrygująca historia, wciągająca czytelnika, zapewnia wysublimowaną rozrywkę na wysokim poziomie. Przewijające się ponadto w tle ważne pytania o współistnienie narodów polskiego i żydowskiego stanowi dodatkowy smaczek komiksu. Mimo że momentami opowieść nie jest wolna od stereotypów (czy każdy Polak to antysemita, a każdy Żyd zna Krav magę?), warto sięgnąć po najnowszy komiks Izraelskiej autorki. Szykuje się mocny pretendent do komiksu roku, nie tylko wydanego w Polsce, ale i na świecie!
Karol Sus
Autorzy: Rutu Modan
Data wydania: 2013 (Wydanie I)
Ilość stron: 224
Tytuł oryginału: Dark Country
Wydawca oryginału: Am Oved Publishers Ltd.
Wydawnictwo: Kultura Gniewu
ISBN: 978-83-60915-77-6
