W dzisiejszym zalewie nowości wydawniczych nietrudno przeoczyć znakomitą powieść. Bez szerokiej kampanii marketingowej i wykupionego miejsca na widocznej półce pewnego sklepu, zwanego czasem księgarnią, nie ma ona szans na większą uwagę. Taką książką jest dla mnie „Wszystko, czego nie pamiętam” Jonasa Hassena Khemiriego. Wielogłosowa narracja o rzeczach najważniejszych: przyjaźni, empatii, miłości, ale także o pamięci.
Głównym bohaterem powieści jest Samuel. To wielki nieobecny – poznajemy go jedynie z relacji innych, bo on sam ginie w wypadku samochodowym. Nikt nie wie, czy był to przypadek, pojawiają się spekulacje o samobójstwie. Anonimowy autor, który chce napisać o nim książkę, spotyka się z jego przyjaciółmi i wysłuchuje ich wersji życia Samuela. Osoby opowiadające zmieniają się niemal w każdym rozdziale – tylko jedna z nich obecna jest przez całą powieść. Vandad to współlokator, najbliższa Samuelowi, ale jednocześnie budząca w nas najwięcej pytań niejednoznaczna osoba.
Zmarły przyjaciel we wspomnieniach znajomych to zwyczajny, dobry chłopak, na co dzień pracujący w wydziale ds. emigrantów. Jednak podczas spotkań z Panterą oraz Vandadem nie musi udawać – razem z nimi kolekcjonuje nietypowe wydarzenia w Banku Doświadczeń. Wszystko zmienia się, gdy poznaje starszą od siebie Laide – tłumaczkę, aktywistkę pomagającą uchodźcom. Od tego momentu postać Samuela jawi się zupełnie inaczej w relacjach Vandada i Laide – dwóch osób, z którymi głównie spędzał czas.
„Wszystko, czego nie pamiętam” świetnie pokazuje, jak skomplikowane są relacje międzyludzkie, jak trudne do zinterpretowania wysyłane sygnały. Każda z postaci odczytuje zachowanie Samuela na swój sposób, filtrując je przez własne doświadczenia, traumy i lęki. Powieść ta jest także znakomitą próbą poszukiwania odpowiedzi na pytanie o motywacje – w miłości, przyjaźni, czynieniu dobra, popełnianiu zbrodni.
Bohaterowie to zagubieni w dzisiejszym świecie młodzi ludzie, którzy wciąż pytają o sens życia i szukają w nim swojego miejsca. Tragiczna śmierć przyjaciela zmusza ich do jeszcze głębszej refleksji, ale i weryfikacji stałych dotychczas poglądów.
Powieść Khemiriego to znakomita układanka wielu narracji, które powoli tworzą całość. Wciąga nie tylko poprzez fabułę, ale i galerię znakomitych bohaterów czy detale dotyczące szwedzkiej codzienności i berlińskiej bohemy. Wzruszająca, świetna lektura.
Tytuł: „Wszystko, czego nie pamiętam”
Autor: Jonas Hassen Khemiri
Tłumaczenie: Elżbieta Frątczak-Nawrotny
Wydawnictwo: Czarna Owca
Premiera: 26 kwietnia 2017
