„Wróżba. Wspomnienia dziewczynki” Agnety Pleijel to narracja sytuująca się na granicy gatunków: biografii, wspomnień, powieści i jest niezwykle smutną opowieścią o dojrzewaniu w powojennej Szwecji, książką o samotności oraz próbą zrozumienia – już z perspektywy czasu – relacji rodzinnych.
Autorka wraca do dzieciństwa – do miasteczka Lund, w którym została wychowana. Przywołuje nie tylko miejsce, ale i ludzi – głównie tych, którzy już odeszli. Przygląda się im, analizuje ich decyzje, opowiada, choć w centrum stawia dziewczynkę, która patrzy na rozpad swojej rodziny. Z wielką empatią i miłością pochyla się nad sobą z przeszłości i – niczym terapeutka – zezwala jeszcze raz przeżyć te doświadczenia i pogodzić się z nimi.
Książka Pleijel ma kilka warstw. Pierwszą stanowi autobiograficzna narracja o dojrzewaniu, w której znajdują się kluczowe dla takich tekstów elementy: pierwsza menstruacja, pierwsze doświadczenia seksualne i miłosne, przyjaźń. To fascynująca historia dochodzenia do dorosłości dziewczyny, która na swojej drodze spotyka nie tylko ważnych ludzi, ale i lektury.
Druga warstwa dotyczy opowieści o rodzinie i jej rozpadzie. To wstrząsająca próba zrozumienia, czym są relacje damsko-męskie, z jakiego powodu ludzie przestają się kochać. Bohaterka miota się pomiędzy matką a ojcem, szukając winnego rozłamu w rodzinie. Świadoma jest obłudy nie tylko ojca, ale całego męskiego świata, zgadzającego się na życie w hipokryzji – każdy z jego przedstawicieli zdradza swoją żonę, wszyscy kryją się wzajemnie.
Kolejną płaszczyzną w tej książce jest relacja matka – córka. Relacja niezwykle skomplikowana, nad którą wisi nigdy niewypowiedziane pytanie: czy można nie kochać swojego dziecka? Autorka stara się – już jako dorosła osoba – spojrzeć na matkę z większym zrozumieniem, świadoma jej depresji, fizycznej choroby oraz niespełnienia artystycznego.
Jednak drugą – poza główną bohaterką – ważną postacią tej powieści jest ciotka Ricky, której pewnego dnia Cyganka wróży przyszłość. I to ona jest jedyną osobą w otoczeniu dziewczynki żyjącą naprawdę, tak jak chce. Nie patrzy na ocenę konserwatywnej rodziny, idzie swoją drogą. Jej koniec z jednej strony jest niezwykle smutny, z drugiej zaś nie – jako jedyna wygrała to, o czym marzyli wszyscy w rodzinie: prawdziwą miłość.
„Wróżba” to przejmująca narracja o samotności dojrzewającej dziewczyny, ale także o tym, jak pisanie może stać się formą terapii. Literatura pomaga autorce uporządkować przeszłość, zrozumieć siebie i innych. Jednak emocje, które temu towarzyszą, są ogromne. Czujemy je także i my, czytelniczki i czytelnicy.
Tytuł: „Wróżba. Wspomnienia dziewczynki”
Autorka: Agneta Pleijel
Tłumaczenie: Justyna Czechowska
Wydawnictwo: Karakter
Data premiery: 14 października 2016
