Czytaliście kiedyś książkę, której bohaterem było miasto? Nie jest to wcale nowy pomysł. Większość z nas pewnie zetknęła się z nim nawet na lekcjach polskiego, przy omawianiu takich lektur jak „Zbrodnia i kara” Dostojewskiego czy „Lalka” Prusa. Bardzo ciekawą wariacją na temat są „Niewidzialne miasta” Italo Calvina, wspominane zresztą w „Wenecji” kilkakrotnie. Peter Ackroyd podchodzi do tematu poważnie. Jego książka to faktycznie biografia (chociaż to tylko polski podtytuł, w oryginale książka nazywa się Venice. Pure City, biografią zaś autor określił inne swoje dzieło, traktujące o Londynie). Biografia, ale też wielopoziomowa analiza, opis od szczegółu do ogółu i z powrotem, opowieść wielokrotnie zahaczająca o literaturę piękną.
Jaka jest Wenecja? Jedyna w swoim rodzaju. Krucha i ulotna – to, że istnieje, to cud. Jeśli miastem nazwiemy sztuczny wytwór człowieka, efekt jego zmagań z naturą, to Wenecja będzie najbardziej miejskim z miast, urbanistycznym szczytem cywilizacji. Odnosi się to nie tylko do jej architektury, ale również struktury społecznej. Według Ackroyda podobny stopień lojalności wobec władzy udawało się osiągnąć tylko w starożytnych państwach hieratycznych, jak w Egipcie czy Meksyku. Wenecjanie od zawsze kochali swoje miasto i traktowali resztę świata (nawet Włochy!) ze sporą dozą nieufności. Byli (są) zresztą ludźmi ciekawymi i złożonymi. Miłośnicy teatru i święta, wbrew temu, co mogłoby się wydawać, wcale nie kochają morza, a potwornie się go obawiają.
„Wenecja” to niesamowicie barwna opowieść o mieście, które żyje karnawałem, teatrem i grą. Gdy czytamy, w tle pobrzmiewa nam Vivaldi, a Ackroyd przywołuje obrazy weneckich mistrzów, między innymi Tintoretta, Carpaccia, Canaletta i Veronesego. Oglądamy Wenecję współczesną, ale wędrujemy też przez epoki aż do jej źródeł. Czytamy o historii republiki handlowej, o pokonaniu rywala – Bizancjum – i o późniejszej utracie hegemonii na rzecz Turków. Poznajemy ducha miasta, którego uosabiają fasady, zdobiące zawsze tylko przednie ściany domów. Ważne jest to, co widać na zewnątrz. Wenecja ma charakter powierzchniowy, ale nie powierzchowny. Prawdziwa natura pozostaje ukryta. My widzimy tylko wenecką maskę. I labirynt uliczek i kanałów, w którym nie sposób się nie zgubić.
Alicja Rejek
Ocena: 5/5
Tytuł: Wenecja. Biografia
Autor: Peter Ackroyd
Liczba stron: 401
Wydawnictwo: Zysk i s-ka
