Zapowiedź tej książki budziła wiele kontrowersji, które zwieńczyło przesunięcie premiery ze względu na atak na redakcję Charlie Hebdo. Michel Houellebecq w swojej najnowszej powieści przedstawił bowiem niedaleką przyszłość Francji (lata 20 XXI wieku), kiedy to do władzy dochodzi Bractwo Muzułmańskie, a prezydentem zostaje Mohamed Ben Abbes. Pisarz jednak nie straszy nas islamem. „Uległość” to bardzo inteligentna wizja jednej z możliwych rzeczywistości w nadchodzących latach.
Bohaterem – jak zwykle u Houellebecqa – jest sfrustrowany samotnik, pragnący zmiany, poszukujący, ale jednocześnie rezygnujący z niej. Francois jest wykładowcą na Sorbonie, szanowanym przez środowisko akademickie literaturoznawcą, specjalistą od dziewiętnastowiecznego prozaika Jorisa-Karla Huysmansa. Opuszczony przez ukochaną, która wyjeżdża do Izraela, oddaje się poszukiwaniom religijnym. Najpierw jest to katolicyzm, potem islam, kuszący go różnego rodzaju przywilejami w nowym systemie politycznym.
Jak wskazuje sam tytuł – książka ta dotyczy uległości. Można rozumieć ją na wielu poziomach. Pierwsze znaczenie dotyczy kwestii czysto politycznych – to poddanie się chrześcijańskiej Europy religii i tradycji muzułmańskiej, czyli dojście do władzy Bractwa Muzułmańskiego z nowym prezydentem. Drugi rodzaj uległości dotyczy samego bohatera i jego znajomych ze środowiska związanego z edukacją. Ta dziedzina bowiem stanowi główne zainteresowanie nowego rządu, w jej obrębie zachodzą największe zmiany. Wybór jest dość prosty – przejście na islam i pozostanie na uniwersytecie z niezwykle wysoką wypłatą albo wczesna emerytura w wysokości dotychczasowej pensji. Francois początkowo dziwi się swoim kolegom, ale ostatecznie korzyści płynące z poddania się zaważają na jego decyzji. Ostatnia uległość jest bardzo genderowa – dotyczy obecności kobiet w życiu publicznym i ich dostępu do edukacji. Na jednej z pierwszych stron bohater wypowiada się bardzo pozytywnie o patriarchacie jako porządku społecznym, wychwala go – i ta apoteoza skłóci go z kochanką. Kilka miesięcy później społeczeństwo ulegnie – kobiety zaczną chodzić ubrane inaczej, znikną z uniwersytetów, staną się drugimi i trzecimi żonami w wieku piętnastu lat.
Houellebecq jest w tej wizji gorzko zabawny. Momentami możemy się pośmiać, ale jest to raczej śmiech histeryczny. Pisarz nie straszy islamem z ucinaniem głów innowiercom, ale obiecuje swego rodzaju raj dla mężczyzn. Czy nie brzmi bowiem obiecująco posiadanie wysokiej pensji, dwóch żon i pełni władzy? W przewrotny sposób Francuz opisuje stan społeczeństwa, za którym wielu – wbrew poprawności politycznej – tęskni.
Tytuł: „Uległość”
Autor: Michel Houellebecq
Tłumaczenie: Beata Geppert
Wydawnictwo: W.A.B.
