Trzy kobiety w dobie ciemności. Edith Stein, Hannah Arendt, Simone Weil – Sylvie Courtine-Denamy.

O  bohaterach znanych i mniej  znanych z czasów II wojny światowej napisano już wiele. Dziś coraz częściej sięga się po narracje kobiet, których historie odkrywane są w ramach herstories. Do takich książek należy i ta – „Trzy kobiety w dobie ciemności. Edith Stein, Hannah Arendt, Simone Weil” Sylvie Courtine-Denamy. Pasjonujący tekst o trzech wybitnych filozofkach, które w najgorszych czasach XX wieku musiały stawić czoło nienawiści wobec ich pochodzenia. Wszystkie bowiem były Żydówkami, choć podejście każdej z nich do tego faktu było zupełnie inne. Książka ta mówi właśnie o poszukiwaniu własnej tożsamości w tak szczególnym czasie.
Bohaterkami są trzy wybitne osobowości: Edith Stein – (później św. Teresa Benedykta od Krzyża) w 1933 roku wstąpiła do zakonu i w ten sposób odeszła po części od religii, w której została wychowana. Jako filozofka łączyła naukę z własnym doświadczeniem mistycznym. Została zagazowana w obozie Auschwitz – Birkenau. Hanna Arendt to chyba jedna z najważniejszych filozofek XX wieku – uczennica Jaspersa i Heideggera. Ostatnia z bohaterek – Simone Weil – francuska filozofka chrześcijańska (choć nigdy formalnie nie stała się chrześcijanką), mocno angażująca się walkę z faszyzmem. Trzy autorytety, które stawały się naukowczyniami w czasach, gdy bycie kobietą stanowiło przeszkodę na drodze kariery naukowej.

„Trzy kobiety…” mają bardzo jasną i czytelną formułę – podzielone są na rozdziały zgodne z chronologią. Część pierwsza to swego rodzaju wprowadzenie w życie bohaterek- poznajemy ich dzieciństwo, rodzinę, pochodzenie. Ważna jest tutaj oczywiście kwestia religijna – każda z filozofek bowiem wychowana została w zupełnie innym podejściu do tej części życia. Część druga mówi o czasie tuż przed wojną, czasie, który niósł już zapowiedź strasznego doświadczenia Europejek i Europejczyków. Ostatni rozdział zaś przedstawia lata 1940-1943 i mówi o czasie wojny. Bardzo ważnym elementem jest w każdej z tych części swego rodzaju kalendarium – czytelnik/czytelniczka może bez problemu umiejscowić wydarzenia z życia bohaterek w kontekście historyczno – politycznym.

Tekst ten także w znakomity sposób przybliża nam nie tylko życie bohaterek, ale prezentuje także ich przemyślenia czy wątpliwości. Pokazuje ich podejście do dwóch ważnych kwestii tożsamościowych – judaizmu i kobiecości. Wobec pierwszej z nich stanąć właściwie musiały dopiero w momencie wybuchu drugiej wojny światowej – ten moment stał się dla nich przełomem w myśleniu o sobie jako Żydówce.  Każda z nich na własny sposób przeszła tę drogę do zrozumienia siebie.
„Trzy kobiety…” to także książka bardzo bogata w wiedzę historyczną i polityczną. Autorka znakomicie prezentuje nam fakty istotne dla zrozumienia doświadczeń bohaterek. Bardzo dobry jest rozdział dotyczący reakcji Kościoła katolickiego na faszyzm. Jednak dla czytelników/czytelniczek spoza Francji książka ta będzie pokazywała inny punkt widzenia na przebieg wydarzeń w latach wojennych – jesteśmy bowiem, chcąc nie chcąc, przyzwyczajeni/przyzwyczajone do stawiania polskiego doświadczenia w centrum.

Tutaj zaś możemy wzbogacić swoją wiedzę o spojrzenie francuskie.
W tej bardzo dobrej, szeroko opisującej życie trzech niesamowitych kobiet, książce zabrakło mi tylko jednego tematu – kwestii romansu Arendt z Heideggerem. Wydaje się, że ta kwestia dla zrozumienia żydowskiej tożsamości tej filozofki jest dość ważna. Heidegger bowiem spotykał się z nią, mając świadomość jej żydowskiego pochodzenia, jednocześnie mocno sympatyzując z ruchem faszystowskim. Autorka nazywa to epizodem w jego życiu – jednak epizod ten trwał dosyć długo i był  bardzo świadomym wyborem. Szkoda więc, że Courtine – Denamy nie pociągnęła mocniej tego wątku.

Anna Godzińska

Autor: Sylvie Courtine-Denamy

Tytuł: Trzy kobiety w dobie ciemności. Edith Stein, Hannah Arendt, Simone Weil

Wydawnictwo: Świat Książki

Data wydania: sierpień 2012

Liczba stron: 352

About the author
Anna Godzińska
Ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego, autorka tekstów o miłości poza fikcją w magazynie Papermint oraz o literaturze w Magazynie Feministycznym Zadra. Fanka kobiet - artystek wszelakich, a przede wszystkim molica książkowa;)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *