Niewiele osób może spojrzeć na Innego z tylu perspektyw, co Ryszard Kapuściński. Wykształcenie historyczne dało mu wgląd w to, jak w przeszłości wyglądało stykanie się kultur, religii, narodowości. Doświadczenie podróżnika stało się podstawą do stworzenia własnego obrazu faranczi, obcego, a poznanie poglądów myślicieli, którzy także zajmowali się problematyką odmienności, umożliwiło mu rozbudowanie własnych poglądów. Dzięki nim upewnił się w przekonaniu, że: „(…) spotkanie z Innym jest zagadką, jest niewiadomą…” postrzeganą przez nas, niekoniecznie słusznie, bardziej jako zagrożenie niż cokolwiek innego.
Autor przeprowadza czytelnika przez historię naszych, czyli europejskich kontaktów z resztą świata, przez wieki stawiających bogatszą „Północ” w roli pana i jednocześnie oprawcy. Przedstawia on trzy drogi, z których mogli wybierać nasi przodkowie, stając oko w oko z nieznajomymi, i przypomina, że najczęściej decydowano się na tę najbardziej krwawą. Biorąc pod uwagę to wszystko, nietrudno jest zrozumieć, dlaczego tak często pierwszą reakcją na poznanie człowieka innej rasy czy nawet narodowości jest nieufność. Idąc krok dalej, Kapuściński rozkłada każdego z nas na części pierwsze. Tłumaczy, że wszyscy składamy się z dwóch istot – zwyczajnego człowieka ze smutkami i radościami jak każdy inny na kuli ziemskiej i nosiciela kultury, który ma określoną wiarę, przekonania. Ze względu na tę drugą część osobowości być może nigdy nie uczynimy naszego świata globalną wioską, tak jak kiedyś widział go McLuhan.
Nie oznacza to jednak, że nie powinniśmy próbować, bo ci inni są zwierciadłami, w których my sami się przeglądamy. Dzięki nim możemy spojrzeć z dystansem na własne życie i wartości, a potem ocenić je, przyrównać do tych dopiero poznanych. To największa wartość, której Kapuściński poświęcił życie, chcąc pokazać Europejczykom, że świat nie kończy się na starym kontynencie.
„Ten Inny”, jedna z krótszych książek wydanych pod nazwiskiem polskiego dziennikarza, to zbiór wykładów wygłoszonych przez niego w Wiedniu, Krakowie i w Grazu. Ich lektura przybliża poglądy Kapuścińskiego, ale też Levinasa i Tischnera w kwestii odmienności – nie tylko czyjejś, ale też naszej. Ciekawie napisana, z mocno uargumentowanymi opiniami i lekko sprzeczna z obawami współczesnych białych ludzi.
Monika Zbozień
Tytuł: Ten inny
Autor: Ryszard Kapuściński
Rok wydania: 2013
Liczba stron: 80
Wydawnictwo: Znak
