„Tamtego ranka, kiedy po nas przyszli. Depesze z Syrii” Janine di Giovanni jest wstrząsającą i bardzo osobistą narracją o wojnie w Syrii. Autorka jest reporterką wojenną, znaną ze swych relacji z wojen w Bośni i Czeczenii. Jak sama przyznaje, zbrojna konfrontacja w Syrii jest w swej istocie odmienna i nawet bardziej przerażająca. Rozpoczęła się od protestów cywilnej opozycji przeciw władzom, brutalnie tłumiącym działania oponentów. Reżim Asadów swoje trwanie zawdzięczał bardziej terrorowi tajnej policji niż społecznemu poparciu. Wydarzenia Arabskiej Wiosny zaktywizowały także syryjskich dysydentów. Jednak wywołana przez nich pokojowa rewolucja szybko zamieniła się w krwawy konflikt, w który zaangażowało się kilkadziesiąt państw, liczne organizacje terrorystyczne (na czele z osławionym Państwem Islamskim) i rebelianci wywodzący się z całego regionu Bliskiego Wschodu.
Książka Janine di Giovanni jest próbą ukazania ludzkiego wymiaru tej apokaliptycznej wojny. Autorce udało się dotrzeć do obu stron konfliktu. W czasie swoich podróży reporterskich w 2012 roku rozmawiała nie tylko z antyreżimowymi rebeliantami, ale także z oficerami armii rządowej i przedstawicielami elity. Dotarła do osób przetrzymywanych i torturowanych w rządowych więzieniach, cywilów uwięzionych w zniszczonych miastach, opowiada historie uprowadzonych i zamordowanych przez ISIS zagranicznych dziennikarzy i pracowników humanitarnych (Jamesa Foleya, Stevena Sotloffa, Kayli Mueller). Relacja autorki maluje wielki fresk zagłady wielokulturowej tożsamości Syrii i jej mieszkańców, stanowi próbę dotarcia do fenomenu wojen i ich przyczyn.
Di Giovanni zajmuje się także często pomijanym tematem gwałtów wojennych jako metody zastraszania cywilów i prowadzenia wojny. W kulturach bliskowschodnich znaczenie gwałtu jest jeszcze okrutniejsze. Jego ofiary, najczęściej młode kobiety, zostają trwale wykluczone ze społeczności. Nie otrzymują żadnej pomocy, są już na zawsze napiętnowane, co uniemożliwia im powrót do normalnego życia. „W islamie na kategorii czystości płciowej opiera się zasadnicza koncepcja honoru, a gwałt stanowi ujmę nie tylko dla ofiary, ale także dla rodziny. W raportach Komisji Dochodzeniowej w sprawie Syrii przedstawiono pięć przypadków kobiet, które popełniły samobójstwo po tym, jak zostały zgwałcone. Ofiarami tych zbrodni padają nawet czternastoletnie dziewczynki”.
„Tamtego ranka…” to książka trudna w lekturze. Autorka wyraźnie dystansuje się bowiem od kwestii politycznych i militarnych. Tym wyraźniej widać dramatyzm, okrucieństwo i tragiczne skutki syryjskiego konfliktu.
Autorka: Janine di Giovanni
Tytuł: Tamtego ranka, kiedy po nas przyszli. Depesze z Syrii
Przełożył: Justyn Hunia
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 15 marca 2017
