„Świat według Garpa” Johna Irvinga to jedna z książek mojej młodości – z rodzaju tych, od których nie mogłam się oderwać, które pochłaniałam w dwa wieczory. Niezwykle ciekawym doświadczeniem jest wrócić do takiej ulubionej powieści sprzed lat i odczytać ją na nowo. W ten sposób odkryłam zupełnie inną historię! Kiedyś była to dla mnie opowieść o dorastaniu. Dziś interpretuję ją jako narrację o poszukiwaniu siebie w zmieniającym się świecie, o próbie odnalezienia swojego miejsca w dość pogmatwanej scenografii rodzinnej, ale jest to także tekst niezwykle feministyczny, nie tylko ze względu na matkę głównego bohatera.
Jenny Fields bowiem uważana jest za swego rodzaju feministyczną guru. Jej droga do tego tytułu rozpoczęła się już we wczesnej młodości, kiedy kobieta w żaden sposób nie chciała się podporządkować społecznie przypisanym jej płci rolom (lata czterdzieste XX wieku!). Pragnęła być niezależna – przede wszystkim od mężczyzn. Już sam sposób spłodzenia syna był dla niej aktem niezgody na narzuconą normę – sama wybiera ojca dziecka, który służy jej jedynie i niemal dosłownie jako dawca nasienia.
T.S. Garp będzie zmuszony przez całe życie radzić sobie z tęsknotą za ojcem, którego nie poznał. Jego ekscentryczna matka zapewnia mu jednak męskie towarzystwo – zapisuje go do szkoły dla chłopców, w której sama pracuje jako pielęgniarka. Od tego momentu śledzimy dojrzewanie protagonisty, jego pierwsze miłości, przygody seksualne, a także małżeństwo i karierę pisarską. To warstwa biograficzna – opowiedziana od narodzin do śmierci bohatera.
Jednak fascynujący życiorys Garpa to dla Irvinga pretekst do poruszenia wielu innych ważnych tematów oraz oddanie głosu niezwykle barwnym i nietypowym postaciom. Jedną z ważniejszych kwestii obecnych w tej powieści jest na pewno gender – pisarz przygląda się męskim i kobiecym rolom, przełamuje je. Po pierwsze – w dość oczywisty sposób – stosuje ten zabieg przy postaci Jenny. Po drugie – opisując życie rodzinne dorosłego już bohatera, który w latach osiemdziesiątych zostaje etatowym ojcem, by jego żona mogła pracować zawodowo. W tle mamy także ruch emancypacyjny, życie środowiska akademickiego, transwestytów oraz wolną miłość.
„Świat według Garpa” to także powieść o literaturze i jej tworzeniu. Nietrudno w postaci głównego bohatera doszukać się sylwetki autora. Dorastanie wśród książek, pierwsze pisarskie próby, walka z weną czy opisy mechanizmów marketingu to bardzo ciekawe smaczki autotematyczne.
Lektura obowiązkowa dla każdej czytelniczki/każdego czytelnika – „must know”. Znakomicie napisana, opowiedziana z rozmachem opowieść o fascynujących bohaterach i bohaterkach, miejscach, wydarzeniach, doprawiona charakterystycznym dla autora poczuciem humoru – raz czarnym, raz wzruszającym i wywołującym śmiech przez łzy. Polecam także film z Robinem Williamsem w roli głównej!
Autor: John Irving
Tytuł: Świat według Garpa
Tłumaczenie: Zofia Uhrynowska-Hanasz
Wydawnictwo: Prószyński i S-ka
Premiera: 22 października 2015
