„Sonnenberg” Krzysztofa Vargi to nostalgiczna i melancholijna opowieść o lirycznym i mrocznym Budapeszcie, zawiedzionych miłościach oraz nieuniknionym i bolesnym przemijaniu. Każdy z tematów jest równie ważny, rozwija się we własnym tempie, składa z dygresji, wątków pobocznych, krótkich wypadów w minione czasy. Doskonałym medium dla wypraw w przeszłość i gorzkich przeczuć nadchodzącej przyszłości okazuje się miasto, palimpsest minionych historii, dramatów, momentów komicznych i śmiertelnie poważnych konsekwencji wielkiej polityki.
Opisane na tym tle miłosne przygody i przeżycia Andrása – badacza modernistycznej prozy austriackiej, jego romans z rozpieszczoną Agnes i niespełnione do końca uczucie do Virag, okazują się zaskakująco prywatne i liryczne. W powieści Vargi nie ma zresztą jasnego podziału na polityczne i prywatne, na sferę sacrum i profanum, historię i teraźniejszość. Wszystko wydaje się przenikać delikatną materię zmieniającej się metropolii i świata.
„– Ale tu się będzie działo coś historycznego – zapaliłem się, ponieważ umiem zapalać się jak nastolatek, choć też gasnąć szybko jak ognik z papierosa upadły na ziemię.
-Idź do domu, proszę cię, zrób to dla mnie – zmieniła ton wręcz na błagalny.
– Przyda mi się to do książki – użyłem argumentu ostatecznego, bo przecież moja powieść miała być epokowa, przełomowa i rewolucyjna”. Świat opanowała nuda i banał, rozpoczynając złotą erę dla wszelkiej maści intelektualnych hochsztaplerów, przeciętniaków, nieudaczników. To właśnie banałowi i wszechobecnej głupocie stara się przeciwstawić kluczowa postać książki, wydawca i arbiter elegantiarum, Laci. „To dobrze, że tak myślisz, bo ja rzeczywiście jestem sfrustrowany. Jestem zrozpaczony nie swoim umieraniem, ale tym, że wszystko, co robiłem, zostanie pogrzebane w zbiorowym grobie niepamięci. Czuję wściekłość i bezsilność, że głupcy znowu zwyciężają, a tym głupcom w zwycięstwie pomagają ci, którzy w dziennikach i tygodnikach, a także w audycjach radiowych, nie mówiąc już oczywiście o internecie, lansują makulaturę oprawioną w kolorowy błyszczący papier”. Wszystko okazuje się inne, niż się wydaje. Opakowanie jest ważniejsze od treści, a kontakty międzyludzkie opanowane są przez fałsz i manipulację.
Krzysztof Varga próbuje opisać, co dzieje się w jednym z dawnych centrów austro-węgierskiej monarchii. Sto lat po krwawym upadku jednego z najciekawszych i skomplikowanych tworów politycznych i społecznych środkowi Europejczycy nadal nie mają pomysłu na siebie. Przez ruiny posthabsburskiego imperium przetaczają się kolejne totalitaryzmy i dyktatury. Na razie nic nie wskazuje na to, aby belle époque miała powrócić do naszego regionu.
Autor: Krzysztof Varga
Tytuł: Sonnenberg
Wydawnictwo: Czarne
Data wydania: 4 kwietnia 201
