Śladami Steinbecka. W poszukiwaniu Ameryki – Geert Mak

śladamiW 1960 roku słynny pisarz John Steinbeck wyruszył wraz ze swym pudlem Charleyem w podróż wiodącą przez całe Stany Zjednoczone. Jej efektem stała się książka „Podróże z Charleyem” – unikalny obraz Ameryki AD 1960 przeżywającej wówczas okres wyjątkowego boomu cywilizacyjnego, który miał zmienić oblicze nie tylko kraju, ale i społeczeństwa. Steinbeck opisuje koniec amerykańskiej prowincji i kultury farmerskiej, kształtującej przez ponad stulecie oblicze kraju. Powojenna Ameryka, doświadczająca procesu gwałtownej industrializacji, kształtowania się zamożnej klasy średniej, została zdominowana przez kulturę miejską, konsumpcjonizm i chęć posiadania. Te dążenia stanowiły, zdaniem pisarza, przyczynę zagłady tradycyjnego amerykańskiego etosu związanego z oszczędnością, utylitaryzmem i egalitaryzmem. Wizjonerstwo i rozmach zaczęły być zastępowane przez konformizm i umiejętność przystosowania się do istniejących warunków. Duch pionierów został zastąpiony mieszczańskim marzeniem o przytulnym domku na przedmieściu.

W pięćdziesiąt lat później holenderski dziennikarz i pisarz – Geert Mak postanawia wyruszyć śladami Steinbecka w swoją „podróż bez Johna”. Jego książka „Śladami Steinbecka. W poszukiwaniu Ameryki” to gorzki esej o Ameryce widzianej oczami Europejczyka. Niewiele zostało z typowego „american dream”. Złożyło się na to wiele przyczyn: kryzys z 2008 roku, proces globalizacji, napięcia etniczne i rasowe wewnątrz kraju. Postapokaliptyczny obraz opustoszałej prowincji czy postindustrialnych obszarów, jak Detroit (będącego niegdyś sercem światowego przemysłu motoryzacyjnego) to wizja mocarstwa przeżywającego swój schyłek. To jednak kwestia perspektywy. Ameryka Północna nie jest już schronieniem dla głodnych czy prześladowanych Europejczyków, wciąż natomiast jest rajem dla uciekinierów z innych części świata: Afryki czy Azji. Każdego roku tysiące nielegalnych imigrantów z Meksyku starają się przekroczyć granicę.

Gdzieś wewnątrz kontynentu trwają wciąż ludzie starający się kultywować typowe amerykańskie cnoty, miasta przeistaczają się w ogromne multikulturowe molochy, dręczone przez wzrastającą przestępczość, napięcia ekonomiczne, konflikty rasowe i rozwarstwienie społeczne. Wiele zjawisk, zaobserwowanych i opisanych przez Steinbecka, zyskało na sile. Choćby kryzys przywództwa, wyrażającymi się coraz silniejszymi konfliktami politycznymi miedzy republikanami i demokratami czy prowadzenie mocarstwowej polityki zagranicznej, angażującej kraj w wątpliwe i krwawe interwencje zbrojne. Najlepszym tego przykładem była największa trauma w amerykańskiej historii czyli wojna wietnamska, ale Mak sięga także do najnowszych przykładów interwencji w Iraku czy Afganistanie. Z drugiej jednak strony możemy poznać fascynujące inicjatywy społeczne, zapierające dech w piersiach przykłady międzyludzkiego solidaryzmu, poszukiwanie pomysłów na przezwyciężenie trudności.

Opowieść Steinbecka i książka Maka to nakładające się na siebie obrazy najpotężniejszego państwa na świecie i jego kryzysu. Obaj autorzy są dość pesymistyczni w swych intuicjach. Oto upadający świat starych wartości stoi u wrót nowej epoki.

Ewa Glubińska

Tytuł: Śladami Steinbecka. W poszukiwaniu Ameryki
Autor: Geert Mak
Przełożyła: Małgorzata Diederen-Woźniak
Wydawnictwo: Czarne
Premiera: 14 kwietnia 2014
Liczba stron: 584

About the author
Ewa Glubińska
historyczka, feministka, wielbicielka herstories pisanych przez życie i tych fikcyjnych również

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *