Sapiens – Yuval Noah Harari

1Chyba każdy z nas przechodzi w życiu etap, w którym jego ulubionym pytaniem jest: dlaczego? Etap ten polega na kontestacji wszystkiego, od uniwersalnie przyjętych wartości po supremację człowieka nad innymi tworami przyrody. U niektórych trwa on chwilę, pojawia się jedynie w dzieciństwie, a potem, wraz z przejściem w dorosłość, pytanie zanika, wyparte przez niemalże ślepą akceptację ogólnego porządku. U innych trwać będzie aż do śmierci, ponieważ nie do przyjęcia jest dla nich nie tylko to, dlaczego niektóre rzeczy trzeba robić w określony sposób, ale po co w ogóle je robić. Zależnie od poziomu zaawansowania przemyśleń takich ludzi nazywamy: leniami, debilami lub filozofami. Harari jest zdecydowanie tym ostatnim.

Pomimo historycznego i biologicznego zacięcia przeciwnicy głównego założenia książki – człowiek jest elementem natury, nie stoi ponad nią, a nasz świat duchowy i porządek społeczny jest kompletnie wymyślony – mogą potraktować autora jako filozofa i w ten sposób zdyskredytować ogrom pracy włożony w poniższe dzieło. To nie fakty, a teoria, w dodatku niebezpieczna! Jest to zachowanie typowo ludzkie: wyeliminować coś niewygodnego, zanim zasieje w nas wątpliwość. Co ciekawe, jak głosi okładka, książkę polecają „wielcy tego świata”, tacy jak Gates, Zuckerberg i Obama. Biorąc pod uwagę ich uprzywilejowaną pozycję i oddanie kapitalizmowi, którego podwaliny miażdży sam autor, można zauważyć, że podpisują się pod czymś, jednocześnie robiąc kompletnie na odwrót. Smutne, ponieważ książka ta ma iście rewolucyjny charakter.

„Sapiens” podważa dosłownie WSZYSTKO, w co wierzymy i co niby stawia nas ponad innymi gatunkami. Chodzi o umiejętność tworzenia uniwersalnych mitów, w które wierzą mieszkańcy Ameryki Południowej, Europy i Azji. W siedemdziesiąt tysięcy lat człowiek przeszedł od bycia elementem przyrody w bycie jej wrogiem numer jeden, dwa i trzy. Żadne inne stworzenie nie jest w stanie zrobić więcej, by ostatecznie odciąć się od natury i podkreślić własną supremację. Autor ustawicznie krytykuje to, jak bardzo Homo sapiens chce być sierotką, pozbawioną jakiejkolwiek bliskości z planetą, na której mieszka, co legitymizowałoby siane przez niego zniszczenie. Weźmy chociażby słynne „napełniajcie ziemię i czyńcie ją sobie poddaną”, które stało się hasłem przewodnim obecnego Ministra Środowiska. Homo sapiens od zawsze niszczył, takie jest jego przeznaczenie – konsekwencje tego ponieśli nasi „kuzyni” z rodzaju Homo denisova czy Homo soloensis. Taka opinia jest jednak błędna, z racji tego, że w przyrodzie przeznaczenie nie istnieje.

Światem rządzi przypadek i na szczęście, dzięki rewolucji naukowej, coraz więcej osób ma tego świadomość. Jasne, możemy mu pomóc, ale tak jak wspomina w książce autor, kompletnie kwestionując porządek społeczno-polityczny i decydując się żyć według praw natury, skazujemy siebie na towarzyski ostracyzm. Może Barack Obama rzeczywiście głęboko zadumał się podczas lektury „Sapiens” i pomyślał: „to, że jestem prezydentem najpotężniejszego kraju na świecie jest dziełem ogromnego przypadku, może gdybym nazajutrz przedstawił swoje przemyślenia na specjalnie zorganizowanej konferencji prasowej, okazałoby się, że inni myślą tak samo?”. Po chwili najprawdopodobniej przyszła jednak smutna konstatacja, że w rzeczywistości zachwiałby tylko swoim światem i zostałby odsunięty od władzy, a ostatecznie i od ludzi, w myśl foucaultowskiej zasady o nadzorowaniu i karaniu.

My, a w konsekwencji planeta, którą lubimy nazywać naszą, jesteśmy ofiarą własnego zaawansowania. Ewolucja nie ma sensu, najczęściej zaś karze zwycięzców tego biologicznego „wyścigu zbrojeń”. Wystarczy spojrzeć na świnie i kury, które mogą żyć wszędzie, chociaż ich trwanie z życiem ma niewiele wspólnego. „Sapiens” to przykład, że warto pytać, warto mieć wątpliwości i przede wszystkim warto obalać mity. Wielcy tego świata nie zareagują, myśląc, że mają zbyt wiele do stracenia. I dobrze. Rewolucja zwykle zaczyna się od dołu.

 

Tytuł: Sapiens. Od zwierząt do bogów

Tytuł oryginalny: From Animals Into Gods. A Brief History of Humankind

Autor: Yuval Noah Harari

Przekład: Justyna Hunia

Liczba stron: 518

Rok wydania: 2017

Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

About the author
Łukasz Muniowski
Doktor literatury amerykańskiej. Jego teksty pojawiały się w Krytyce Politycznej, Czasie Kultury, Dwutygodniku i Filozofuj. Mieszka z kilkoma psami.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *