Recenzja książki „Narracja w powieści graficznej” Kamili Tuszyńskiej

Na rynku księgarskim pojawia się coraz więcej opracowań dotyczących teorii komiksu bądź książek poświęconych poszczególnym autorom opowieści obrazkowych. Do tej pory, poza nielicznymi wyjątkami, można było liczyć w zasadzie jedynie na niezastąpionego profesora Jerzego Szyłaka (m. in. „Komiks w szponach miernoty”, „Komiks: świat przerysowany”, „Poetyka komiksu: warstwa ikoniczna i językowa”) czy ukazujące się w miarę regularnie „Zeszyty Komiksowe”, dawniej wydawane przez Centralę, a obecnie przez Instytut Kultury Popularnej. Od pewnego czasu jednak daje się zauważyć wzrost zainteresowania teorią komiksu, objawiający się właśnie liczniejszymi na jej temat publikacjami. Jedną z nich jest monografia dr Kamili Tuszyńskiej „Narracja w powieści graficznej”, wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN w maju tego roku.

narracjawpg

Książka z tyłu okładki została opatrzona kilkoma zdaniami Tomasza Kołodziejczaka, znanego pisarza science fiction oraz redaktora naczelnego Klubu Świata Komiksu, wydawcy komiksów pod znakiem Egmontu. Czytamy tam między innymi: „Mam nadzieję, że książka ta otworzy dyskusję o fenomenie, jakim jest powieść graficzna, tak wśród badaczy, jak i zwykłych (choć zapewne – tych bardziej zaawansowanych) odbiorców sztuki komiksu”. Jest to o tyle istotne, że książki tak szczegółowe i hermetyczne jak „Narracja w powieści graficznej” najczęściej pisane są z myślą o środowisku akademickim. Czy warto więc po opisywany tytuł sięgnąć, jeśli jest się miłośnikiem komiksów, lecz bez wiedzy teoretycznej z zakresu narratologii i nauk pokrewnych?

Autorka, zgodnie z tytułem książki, skupia się jedynie na aspekcie narracji w powieściach graficznych. Wszelkie odniesienia do historii komiksu, a jest ich dość dużo, ograniczają się wyłącznie do kwestii nauk o narracji lub prac związanych z narracją w komiksach. Tuszyńska kreśli więc historię narratologii na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci, a także wyznacza granicę czasową, moment, od którego możemy mówić o narratologii w powieściach graficznych. Same próby naukowego badania metod opowiadania w komiksie wcale nie są takie młode (choć dużo młodsze od tych dotyczących literatury, szczególnie jeśli wziąć pod uwagę prace Arystotelesa w tej dziedzinie). Ich początki sięgają lat 70. ubiegłego wieku.

Ponadto autorka kreśli historię samego pojęcia „powieść graficzna”, stawiając jednocześnie sztywne ramy, w jakich mieści się ten gatunek opowieści. Jest to o tyle istotne, że Tuszyńska operuje w pracy jasno wytyczonym pojęciami, skupiając się na powieści graficznej i różnych metodach prowadzenia narracji. Jako ilustracje do swoich badań wykorzystuje między innymi takie komiksy jak „HP i Giuseppe Bergman” Milo Manary, „Arzach” Moebiusa, „Sygnał do szumu” Neila Gaimana i Dave’a McKeana czy „Deogratias. Opowieść o Rwandzie” Jean-Paula Stassena. Wszystkie tytuły analizuje pod kątem metod opowiadania, dobierając je w taki sposób, aby ukazać mnogość sposobów prowadzenia narracji, jakie daje medium komiksowe.

Wracając do pytania postawionego w drugim akapicie, trzeba odnotować, że „Narracja w powieści graficznej” jest napisana dość hermetycznym językiem, z dużym nagromadzeniem fachowego słownictwa. Autorka wiele z pojęć uznaje za oczywiste (i takie zapewne są dla naukowców poświęcających swoje prace narratologii), co wymaga dodatkowego wysiłku od osób stawiających w narratologii swoje pierwsze kroki. Przy odrobinie zaparcia oraz chęci szukania w innych źródłach da się jednak nad książką Tuszyńskiej zapanować. Autorka próbuje nadawać własne znaczenia niektórym ze zjawisk towarzyszących opowiadaniu, dostosowane do wymagań stawianych narracji powieści graficznej. Stąd czytelnik dowie się, jak Tuszyńska traktuje powieść graficzną w kategorii dwumedialności, na czym polega koncepcja triady wizualnej oraz czym jest fokalizacja.

Kwestię, czy laik może z powodzeniem sięgnąć po książkę, pozostawiam otwartą. Nie jest to praca łatwa i lekka w odbiorze, choć jednocześnie może dać sporo satysfakcji czytelnikowi. Na pewno pomocna będzie przynajmniej podstawowa wiedza z zakresu teorii komiksu, Tuszyńska nie poświęca tym zagadnieniom miejsca w swojej książce. Czytelnicy komiksów, szczególnie tych bardziej wymagających, na pewno po lekturze „Narracji w opowieści graficznej” zyskają zupełnie nową perspektywę na komiks oraz sposoby prowadzenia narracji. Tym samym będą mogli jeszcze pełniej odbierać swoje ulubione historie, wyłapując szczegóły, które do tej pory nie zawsze wydawały się takie oczywiste.

Karol Sus

Autor: Kamila Tuszyńska
Okładka: Agnieszka Pietrzykowska
Wydanie: I
Data wydania: Kwiecień 2016
Oprawa: miękka
Format: 165 x 235 mm
Stron: 450
Cena: 89,90 zł
Wydawnictwo: Wydawnictwo Naukowe PWN
ISBN: 978-83-01-18552-7

About the author
Karol Sus
Rocznik ‘88. Absolwent Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego w Olsztynie. Wychowany na micie amerykańskiego snu. Wciąż jeszcze wierzy, że chcieć – to móc. Wolnościowiec. Kinomaniak, meloman, mól książkowy. Namiętnie czyta komiksy. Szczęśliwy mąż i ojciec.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *