Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej – Joanna Ostrowska

0f55f82040af484445f0119bce74ef0a_fullChoć mija ponad siedemdziesiąt lat od zakończenia II wojny światowej, ostatnie lata dobitnie pokazują, jak wiele tematów wciąż jest nieopowiedzianych, niezbadanych, przykrytych tabu czy tajemnicą. „Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej” Joanny Ostrowskiej otwiera kolejny rozdział badań nad latami wojennymi. To niezwykła książka, poświęcona tym ofiarom nazizmu, które nawet same o sobie nie były w stanie mówić. Okazuje się bowiem, że także ofiary można dzielić na lepsze i gorsze.

Nastrój panujący wokół kobiet wykorzystywanych seksualnie, ale przede wszystkim wstyd, jaki im towarzyszył przez całe życie, znakomicie oddaje wspomnienie jednego z byłych więźniów w Auschwitz. W latach pięćdziesiątych w tramwaju zauważa „Kryśkę z Warszawy. (….) Poznałem ją i ona też mnie poznała. Ja się ukłoniłem. Ona przyłożyła palec do ust (na znak milczenia). Także już wiedziałem, że nie należy się zbliżać”. Ta chęć ukrycia przeszłości, niedomówienia oraz niepełne obozowe wspomnienia dają wyjątkowo skromne i pozbawione przyczynowo-skutkowej narracji historyczne świadectwo.

Ostrowska dotyka tu wielu zagadnień, które układają się w przerażającą opowieść o cierpieniu kobiet, dodatkowo wynikającym z ich płci oraz często urody. Sama badaczka przyznaje, że trudno znaleźć odpowiedzi na nurtujące ją pytania – jest już za późno, a tabu zbyt silne. Jedyną kobietą, która opowiedziała swoją historię, jest Barbara, zgwałcona jako trzynastoletnia dziewczynka przez radzieckich żołnierzy. Milczała ponad sześćdziesiąt lat. Temat domów publicznych w Auschwitz, przeznaczonych dla przymusowych robotników oraz oddzielnych – dla żołnierzy Wermachtu, jest wyjątkowo silnie wyparty z narracji o obozach koncentracyjnych. Kobiety pracujące tam spotykały się z ogromną niechęcią i niesprawiedliwością – wielokrotnie sugerowano, że znalazły się tam dobrowolnie, a ich egzystencja była zdecydowanie lepsza od codzienności zwykłego więźnia.

„Przemilczane” nie tylko oddają prawo do bycia ofiarą kobietom, o których historia milczy, ale także starają się zrewidować mity, jakie narosły wokół wykorzystywanych seksualnie kobiet. Badaczka przekracza też symboliczny rok 1945 i przywołuje to, co działo się potem, gdy wojenna przeszłość ofiar traktowana była jak kolaboracja. Nikt nie zadaje pytań, samozwańczy sędziowie widzą świat jedynie w odcieniach czerni i bieli. Ostrowska znakomicie pokazuje właśnie tę bezrefleksyjność w ocenie poszkodowanych, a także w przyjmowaniu i akceptacji legend związanych z seksualnością katów i ich ofiar. Ciekawym przykładem są tutaj „pociąg rozkoszy” oraz siostra Pia.

Książka Ostrowskiej jest niezwykle ważna jako kolejny element dopełniający narrację o polskiej Historii. Oddając głos nieobecnym w dominującym dyskursie ofiarom, pokazuje jednocześnie, jak wiele jest jeszcze do opowiedzenia. Badaczka jednoznacznie wskazuje, że przeszłość jest wyjątkowo skomplikowana, a podział na katów i ofiary niekoniecznie oczywisty.

Tytuł: „Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej”

Autorka: Joanna Ostrowska

Wydawnictwo: Marginesy

Data wydania: wrzesień 2018

About the author
Anna Godzińska
Ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego, autorka tekstów o miłości poza fikcją w magazynie Papermint oraz o literaturze w Magazynie Feministycznym Zadra. Fanka kobiet - artystek wszelakich, a przede wszystkim molica książkowa;)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *