W I edycji Nagrody Europejskiego Poety Wolności reprezentantem Słowenii był Primož Čučnik z tomikiem „Praca i dom”.
„Praca i dom” to zbiór rzeczy zapomnianych, niepotrzebnych, szwankujących, gdzieś tam magazynowanych w świecie, słowem: gratów. Čučnik skupia uwagę na tym, co niszczeje, co umiera, gubi się, psuje, traci wartość. Smutne to, że na tym swoistym pchlim targu można napotkać również ludzi. W tym stosie śmieci (i rzeczy powoli zyskujących ten status) podmiot pragnie odnaleźć człowieka-siebie, wyznaje: chcę być takim, jakim mnie słyszą i jakim mówię.
Słoweński poeta pisze o tym, co chętnie wypieramy ze świadomości, jednocześnie dość mocno w tym tkwiąc – o życiu „na niby”, półżyciu właściwie, podporządkowanemu rygorowi spojrzeń innych, rzeczom nami władającymi. Podmiot dusi się w małych miasteczkach, gdzie ludzie żyją uzależnieni od innych, z utraconą spontanicznością, często wbrew sobie, marzeniom, pragnieniom.
W dużej mierze „Praca i dom” to poezja rzeczy. Zwraca się tu uwagę na wszelkie drobiazgi codzienności, co znamienne – zwykle poeta pisze w kontekście próby pozbycia się ich. Ten tytułowy dom to rupieciarnia, która nieustannie wymaga wielkiego nakładu pracy. Ten uprzątany wciąż na nowo bałagan można odczytywać jako metaforę ludzkiego losu we współczesnym świecie.
Čučnik nie jest łaskawy dla człowieka – wielokrotnie podkreśla jego naiwność, głupotę, jak np. w „Instrukcji obsługi szczęścia”, gdzie subtelnie podśmiewa się z różnego rodzaju przesądów. Trochę jest to śmiech przez łzy, bo przecież tacy jesteśmy – tak bardzo pragniemy być lepsi, mieć więcej, że zrobimy wszystko, choćby to było irracjonalne, aby swój cel osiągnąć.
„Praca i dom” to zbiór poświęcony kondycji współczesnego człowieka, który staje się coraz bardziej uprzedmiotowiony. To także odbicie świata, tego faworyzującego „mieć” i pomijającego wartość „być”.
Čučnik stara się jednak uporządkować poetycki świat w wersy, które dane jest zrozumieć tylko czasami. Pisanie jest bardzo ważne, poeta dostrzega w nim nadzieję, odkrywa możliwości. Wiersze traktuje jako pewnego rodzaju katalog codziennego życia człowieka oraz pamiętnik jego duszy.
„Korekta”
Wyobraź sobie wszystkie swoje błędy
wydrukowane na kartce papieru
zaznaczone czerwonym
albo zielonym kolorem
wszystkie lepsze rozwiązania
ponad wszelką wątpliwość
zamarkowane krótko
jasnymi znakami
jak jednoznaczny błękit
niektórych przeczuć
ostatni dzień tygodnia
do kogo się uśmiechasz
kogo tracisz w czasie
tej jazdy – tego roku
zatem bądź taki
przy tej myśli – przy tym oddechu
musza od ciebie odpaść
wszystkie martwe literki
Kinga Młynarska
- Tytuł: „Praca i dom”
- Autor: Primož Čučnik
- Okładka: twarda
- Liczba stron: 68
- Data wydania: 2009
- Wydawnictwo: słowo / obraz terytoria
komentarz