„Tristan Strong wybija dziurę w niebie” Kwame Mbali to kolejna książka z serii „Rick Riordan przedstawia”, w której publikowane są lektury pisane z myślą o młodzieży i bazujące na mniej znanych mitologiach. Tym razem są to wierzenia z Afryki Zachodniej i folklor Afroamerykanów.
Tristan Strong przeżywa trudne chwile. Jego najlepszy przyjaciel Eddie niedawno zginął w wypadku, zostawiając mu swój dziennik. Chłopiec nie czuje się jednak na siłach, by go przeczytać. Dziadek i ojciec Tristana trenowali boks, więc oczekują, że chłopiec pójdzie w ich ślady. Niestety, przegrywa pierwszą walkę i ma poczucie, że wszystkich zawiódł i do niczego się nie nadaje. Rodzice postanawiają, że zmiana otoczenia dobrze mu zrobi, i wysyłają go na farmę dziadków do Alabamy. Już w drodze zaczyna dziać się coś niezwykłego. Dziennik Eddiego świeci i pojawia się na nim dziwny symbol. A to dopiero początek. Nocą w pokoju chłopca gości tajemnicza istota, Gumowa Mała, i kradnie pamiętnik. Tristan, nie chcąc stracić pamiątki po zmarłym przyjacielu, rusza w pościg i przypadkiem wybija dziurę do innego świata, niejako przy okazji uwalniając złego ducha. Alke to miejsce, gdzie fantastyczne opowieści stają się realne i Tristan musi zrobić wszystko, co w jego mocy, by uratować go od zagłady.
Tristan Strong to bohater, z którym wielu jego rówieśników może się utożsamiać. Zmaga się nie tylko z traumą po śmierci przyjaciela, ale i oczekiwaniami rodziny wobec swojej osoby. Ojciec i dziadek sądzą, że pójdzie w ich ślady i niespecjalnie zastanawiają się nad tym, czego chce sam chłopiec. A on musi odnaleźć własną ścieżkę, przezwyciężyć trudności i wykazać się odwagą. Najbardziej chyba charakterystyczną postacią w powieści Mbali jest Gumowa Mała – wyszczekana niewielka lalka, która nie szczędzi przeciwnikom bojowych słów i ataków żywicą. Z Tristanem tworzą zabawną parę, a wyczyny Gumowej Małej wnoszą do historii o ratowaniu świata od zagłady sporo lekkości.
Przeciwnicy, z którymi mierzą się Tristan i jego spotkani w Alke sojusznicy, są związani z tragiczną historią czarnoskórych mieszkańców Ameryki. Główni antagoniści symbolizują chciwość i zniewolenie, a ich pomniejsi podwładni – kajdanowce, kadłubowce, piętnowce – to metaforyczny obraz cierpień, jakich doświadczali niewolnicy. Wśród sojuszników Tristana są bohaterowie z podań ludowych Afroamerykanów, tacy jak John Henry czy John Wysoki. Karty powieści zaludniają także istoty obecne w amerykańskim folklorze ludowym – Brat Lis i Brat Królik, a w końcu bogowie z mitologii Afryki Zachodniej – Nyame, a także jeden z mitologicznych tricksterów, Anansi, który odegra kluczową rolę w całej historii.
Dzięki przyjęciu koncepcji Alke jako świata, w którym wszystkie opowieści i ich bohaterowie ożywają, pojawienie się całej rzeszy istot rodem z mitologii i folkloru jest sensowne. Umiejętność opowiadania, baśnie są w tym świecie kluczowe. Eddie i Tristan pragnęli zebrać zapomniane historie z afrykańskiego folkloru, by ocalić je przed zapomnieniem i pokazać światu, że mają swoich własnych bohaterów. W tym sensie „Tristan Strong wybija dziurę w niebie” jest opowieścią o stracie w podwójnym wymiarze: przyjaciela, ale także historii i tożsamości, którą zawierają mity i folklor każdej nacji. Zło pragnie zagarnąć opowieści dla siebie.
Żelazne potwory reagowały nie tylko na opowieści o nich. One reagowały na opowieści. Kropka.
Gdy opowiadałem, coś działo się z tymi stworami. Wiedza, historia, kultura – to je przyciągało jak magnes. Opowiedzieć im baśń albo – jeśli jest się Anansesemem jak ja – tchnąć w opowieść życie w ich obecności, a rzucą wszystko, żeby się do niej dobrać (s. 238).
Historie fascynują także Anansiego, boga pająka, którego pomoc jest Tristanowi niezbędna, ale jak to z mitologicznymi przecherami bywa, bynajmniej nie tania. Pajęczyna Anansiego jest symbolem opowieści przekazywanych ustnie z pokolenia na pokolenie, nic więc dziwnego, że w tej historii, tak mocno skupionej na mocy słów, pamięci i tożsamości, odgrywa ona niezwykle ważną rolę.
„Tristan Strong wybija dziurę w niebie” to wciągająca fantastyczna powieść dla młodzieży, która w rozterkach głównego bohatera może bez trudu odnaleźć odbicie własnych problemów. Kwame Mbalia zdecydował się na opowiedzenie historii o radzeniu sobie z traumą, magii opowieści i poszukiwaniu tożsamości w sztafażu zaczerpniętym z folkloru Afroamerykanów i mitologii Afryki Zachodniej, co dodaje książce nie tylko oryginalności, ale także stanowi odniesienie do okrutnej historii niewolnictwa.
Barbara Augustyn
Autor: Kwame Mbalia
Tytuł: „Tristan Strong wybija dziurę w niebie”
Tytuł oryginalny: „Tristan Strong Punches a Hole in the Sky”
Tłumaczenie: Dorota Dziewońska
Wydawnictwo: Galeria Książki
Liczba stron: 495
Data wydania: 2021
