Jeżeli zadawałeś sobie kiedykolwiek pytanie: „Czy jestem psychopatą?”, mam dla ciebie dobrą wiadomość. Nie jesteś. Jak to sprawdzić? Jest wiele sposobów, a Jon Ronson opisał chyba każdy z nich. Dziennikarz pokazuje szaleństwo z każdej możliwej strony i jak przystało na człowieka dociekliwego, robi to z pieczołowitością osoby chorej umysłowo. Każdy szczegół jest ważny, a o tym, czy jesteśmy zdrowi psychicznie, może zaważyć bardzo niewiele.
To nie jest zwykła książka o poszukiwaniu odpowiedzi. Ronson wnikliwie zmierzył się z tematem, a wszystko zaczęło się od nietypowej przesyłki. „Byt czy nicość” to książka wyjątkowa, przygotowana przez Joe K., człowieka, który postanowił wysłać ją do grona naukowców z całego świata. Wydrukowana na papierze najwyższej klasy, opatrzona cudownymi grafikami oraz absolutnie szalona. Do Ronsona zgłasza się kobieta naukowiec, Deborah Talmi, jedna z adresatek zagadkowej przesyłki. Dziennikarz wyrusza w świat, by odnaleźć tajemniczego autora. Jednak sama książka, jak i wyprawa, to tylko przedsmak przygody, jaką zafundował czytelnikowi Ronson.
„Byt i nicość” zaprowadza Ronsona do Szwecji, ale odkrycie, kim jest autor tajemniczej książki, nie stanowi głównej osi „Czy jesteś psychopatą?”. Dziennikarz zapragnął czegoś więcej. Chciał się dowiedzieć, co stoi za szaleństwem, skąd się wzięło i jak je zdefiniować. Rozmawia ze scjentologami, psychiatrami, rekinami finansjery, a także mordercami. Cechy psychopaty znajduje również u samego siebie, czego absolutnie się nie wstydzi. Każdego ze swoich rozmówców opisuje według dwudziestopunktowej Skali Obserwacyjnej Skłonności Psychopatycznych. Ta opracowana przez Boba Hare’a metoda przez lata służyła do klasyfikowania osób potencjalnie chorych psychicznie (dla ciekawskich – w książce jest dokładnie opisana i można samemu się przebadać).
Bob Hare pojawi się wielokrotnie na łamach książki, jego postać stanowi niejaki wyznacznik szaleństwa. Proste pytania, które naukowiec sformułował, potrafią zniszczyć życie (przypadek Tony’ego, chłopaka, który spędził w szpitalu psychiatrycznym kilkanaście lat) i przyczynić się do tego, że każdy napotkany przez Ronsona rozmówca wydaje się psychopatą. Dziennikarz stawia dużo pytań, ale odpowiedź zostawia w rękach czytelnika. „Czy jesteś psychopatą?” to poniekąd zbiór ciekawostek o psychopatach, ale też luźne rozważania o tym, jak społeczeństwo postrzega szaleństwo. Przykłady wymienione przez Ronsona są i śmieszne i straszne. Rozwój psychiatrii jego oczami to fascynująca podróż, gdzie przystankami będą mordercy, LSD i figurki z Mc Donald’s.
Ronson stworzył interesującą i wciągającą książkę, która sprawi, że czytelnik przez chwilę poczuje się normalny. Opisane przez dziennikarza przypadki są przerażające, ale dzięki temu doskonale oddają istotę szaleństwa. Niestety, odpowiedzi na pytanie o jego genezę nie znajdziemy. Ronson napisał książkę zabawną i wciągającą, choć temat jest poważny. Warto spędzić z „Czy jesteś psychopatą?” kilka wieczorów.
Bartosz Szczygielski
Ocena: 4.5/5
Tytuł: Czy jesteś psychopatą?
Autor: Jon Ronson
Format: 125×194
Liczba stron: 384
Okładka: miękka
Wydawnictwo: Insignis
