Przyznaję, nie jestem fanem romansów. Nawet tych, które rozgrywają się na tle ważnych, historycznych wydarzeń. Jednak powieść Justyny Wydry „Esesman i Żydówka” sprawiła, że musiałem zmienić na chwilę swoje podejście do tego typu literatury.
O tym, że II Wojna Światowa jest cały czas tematem wywołującym ogromne kontrowersje, wiemy jak nikt inny. Szczególnie w naszym kraju każde wspomnienie czy nawiązanie do tego haniebnego okresu w historii ludzkości gwarantuje uwagę. Muszą minąć jeszcze długie lata, zanim to się zmieni. Przywoływanie sprawy tak poważnej jak wojna i wplatanie w nią romansu było zadaniem karkołomnym, ale Wydrze udało się z niego wybrnąć i nie popaść przy tym w przesadny patos.
Pisarka doskonale żongluje emocjami czytelnika. Jeśli dobiera się parę protagonistów na zasadzie przeciwności, nie może być inaczej. Bezwzględny, wyniosły i niebezpieczny oficer SS Bruno Kramer oraz wątła, ale potrafiąca o siebie zadbać żydówka Debora. Trudno o bardziej kontrowersyjny związek. Jednak zanim dojdzie do rozkwitu uczuć, Justyna Wydra kreśli obraz zniszczeń, jakie spowodowała wojna. Opisy pełne są kwiecistych porównań, a mimo tego oddziałują na wyobraźnię znacznie mocniej, niż gdyby były dosadne i krwawe. Jedna z początkowych scen w pociągu jadącym do Oświęcimia zostanie w pamięci czytelnika na długo.
Zarówno Debora, jak i Bruno mają swoje tajemnice, a konstrukcja książki nie pozwala ich wszystkich odkryć od razu. „Esesman i Żydówka” rozpędza się powoli, o ile takie określenie pasuje do romansu. Mimo wojennej otoczki, potraktowanej dość dosadnie i miejscami przerażająco prawdziwie, powieść jest de facto historią o miłości. Takiej, która – jak brzmi chyba najbardziej wyświechtane określenie – „nie miała prawa się zdarzyć”.
Justyna Wydra stworzyła ciekawą i – co ważne – prawdopodobną historię. Można się zżymać, że niektóre rozwiązania fabularne są nazbyt często stosowane przez literatów, ale byłoby to zwykłe czepianie się. „Esesman i Żydówka” to sprawnie i dobrze napisana książka. Nie dla wszystkich, ale wszyscy powinni dać jej szansę.
Bartosz Szczygielski
Tytuł: Esesman i Żydówka
Autor: Justyna Wydra
Liczba stron: 344
Oprawa: broszurowa ze skrzydełkami
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
