W przypadku tej książki tytuł mówi wszystko. Ukazała się ona w ramach „Biblioteki Przeglądu Filozoficznego” – kwartalnika wydawanego przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Ponieważ jest to czasopismo naukowe, a autorami dwudziestu dwóch opracowań są filozofowie z całej Polski, pozycję należy zakwalifikować jako nie do końca przystępną dla przeciętnego odbiorcy; atrakcyjną, ale trudną.
William Irwin w eseju „Writing for the Reader” zauważa, że większości filozofów tytułowy rodzaj pisania jest, niestety, obcy. Jako redaktor serii Philosophy and Pop Culture, mającej w założeniu wyjaśniać skomplikowane problemy filozoficzne za pomocą filmów, seriali i komiksów, Irwin nawołuje do pisania przystępnego, pozwalającego nauce wyjść poza akademickie ramy. Podobne cele przyświecały chociażby twórcom Everyday Analysis. Problemy ze znalezieniem wydawcy przyczyniły się do niedawnego rozwiązania kolektywu, który za pomocą filozofii analizował takie kwestie jak śmieszne zwierzęta w Internecie czy twerking Miley Cyrus. Niektórzy z autorów „Panoramy współczesnej filozofii” piszą „dla czytelnika”, ale w większości jest to – co zrozumiałe – pozycja dla znawców tematu. Odwołania do Adama Małysza czy Tetris są chwilą wytchnienia w ciągłym przedzieraniu się przez gąszcz nazwisk i pojęć. Ich nawarstwieniu winny jest brak czasu i miejsca, by wszystko odpowiednio objaśnić – pomimo ponad 500 stron treści książka sama w sobie nie wystarcza do zrozumienia większości zagadnień. Ale też nie taka jest jej funkcja – relatywnie krótkie rozdziały, z których każdy podporządkowany jest jednemu pojęciu, przedstawiają je w możliwie najpełniejszy sposób. Autorzy musieli dokonać wyboru, czy będą pisać dla przeciętnego czytelnika, czy dla innych filozofów. Zdając sobie sprawę z dość niszowego charakteru publikacji, raczej zdecydowali się na tych drugich.
Streszczanie poszczególnych zagadnień nie ma tu większego sensu. Książka oferuje szerokie spektrum opracowań takich kwestii i nurtów jak: liberalizm, komunikacja, sztuczna inteligencja czy objawienie. Każde z tych pojęć opisane jest w sposób bogaty, chociaż niekompletny – o czym wspominają autorzy opracowań. Dla zwięzłości wprowadzają dużo uogólnień, skrótów, czasem natomiast jedno zdanie lub jedno nazwisko musi wystarczyć jako propozycja innej interpretacji. W tym sensie ta książka to zachęta do zgłębienia interesujących nas zagadnień. Jest ich tyle, że każdy powinien znaleźć coś dla siebie. Zdaję sobie sprawę z płytkości tej recenzji, zwłaszcza w kontekście opisywanych problemów, ale chcąc napisać tekst oddający sprawiedliwość „Panoramie współczesnej filozofii”, potrzebowałbym dużo więcej miejsca i czasu, a wysiłek byłby zapewne niewspółmierny do rezultatów – takim tekstem zainteresowani byliby wyłącznie akademicy. Oni jednak mogą od razu sięgnąć po książkę, co doradzam im, jak i chcącym wiedzieć, czym żyje współczesna filozofia. W ramach zainteresowania konkretną kwestią wystarczy zajrzeć do bogatej bibliografii na końcu każdego z rozdziałów.
Łukasz Muniowski
Tytuł: Panorama współczesnej filozofii
Redaktorzy naukowi: Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski
Liczba stron: 559
Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN
