Literatura japońska jest w Polsce dość znana przede wszystkim dzięki Haruki Murakamiemu – to on wyznacza drogę lektury książek z kraju kwitnącej wiśni. I coś w tym jest – teksty japońskich pisarek i pisarzy są dla mnie, polskiej, czyli zupełnie obcej kulturowo, odbiorczyni – podobne. Bez problemu (tak mi się wydaje) rozpoznałabym ich narrację spośród innych – europejskich i amerykańskich. Mam tu na myśli ten charakterystyczny oniryczny styl, sprawiający, iż akcja toczy się powoli, bez pośpiechu, a czytelniczce/czytelnikowi wydaje się wręcz, że śni tę powieść. Podobnie jest z książką Hiromi Kawakami – „Pan Nakano i kobiety”.
Mamy więc tu wszystko to, co tak typowe dla powieści rodem z Japonii – swego rodzaju magię – ukrytą jednak w codzienności, nienazwane wprost związki między ludźmi, którzy nie potrafią zdefiniować tego, co ich łączy, a także wspomniane już przeze mnie – balansowanie na granicy jawy i snu. W tekstach tych na pozór też nic się nie dzieje. Nie znajdziemy tu wartkiej akcji, punktów zwrotnych czy trzymających w napięciu momentów. Mimo to nie jesteśmy w stanie przestać czytać – po prostu płyniemy z nurtem narracji. A wraz z zamknięciem książki wybudzamy się ze snu, który musimy przemyśleć.
Tytuł powieści Kawakami może sugerować, iż będzie to historia mężczyzny i jego kobiet. Nic bardziej mylnego. Pan Nakano to właściciel sklepu ze starzyzną, który to sklep stanowi swego rodzaju mikroświat, w którym skupiają się losy bohaterów i bohaterek. Jego właściciel nie stoi w jego centrum – na pierwszy plan wysuwają się przede wszystkim właśnie kobiety. Najważniejszą z nich zdaje się być Hitomi – pracownica sklepu i narratorka. Pani Masayo – siostra sklepikarza i artystka. Pani Sakiko – jego kochanka. Poza Nakano jest tutaj jeszcze jeden męski bohater, także pracownik sklepiku – Takeo. Ich życie toczy się leniwie, pośród wizyt klientów, którzy potrafią podczas jednego spotkania opowiedzieć całe swój życie, a raczej jego pokręcone losy. Każdy z bohaterów/bohaterek został/a opisany/a z humorem i pełną akceptacją dla dziwactw. Wszyscy są bowiem niesamowicie ekscentryczni i oryginalni.
Większość wydarzeń, które opisane są w tej powieści, toczy się na płaszczyźnie relacji kobiet z ich partnerami. Główna parę stanowi tu Hitomi i Takeo – do końca nie wiadomo, kim dla siebie są. Łączy ich jakaś niewidzialna nić, bo nie ma tu rozmów, seksu, a tylko wspólne milczenie i niedopowiedzenia. Pan Nakano i pani Sakiko to związek, który z czasem wypala się, zniszczony egoizmem. Pani Masayo odkrywa swoją seksualność i swoje emocje dopiero w dojrzałym wieku.
Zaskakujące jest w tej powieści podejście do seksu. Sam fakt posiadania kochanki czy kochanka jest czymś naturalnym i normalnym, a rozmowy na ten temat nikogo zupełnie nie szokują. Pan Nakano odkrywa nawet w pewnym momencie, że jego kochanka pisze bardzo odważną książkę erotyczną – gdy ją czyta jest przerażony. W końcu każe zapoznać się z nią Hitomi, a potem dość szczegółowo zwierza jej się z seksu z Sakiko. Tematy te zresztą często przewijają się rozmowach pracowników sklepu. Nawet małomówny Takeo mówi Hitomi o swoich problemach w tej kwestii.
Czytając tę książkę, nie da się uciec od myślenia, że tak właśnie żyją Japończycy – w ten sposób przecież piszą o nich: i wspomniany już Murakami, i Banana Yoshimoto. Ich dialogi są pełne niedopowiedzeń, ich życie powolne, skupione na szczegółach. Gryzie się to jednak jakoś z wizerunkiem zapracowanych, pędzących za sukcesem mieszkańców i mieszkanek Japonii przedstawianym w mediach. Może właśnie dlatego ich literatura jest taka oniryczna i pełna symboliki.
Anna Godzińska
Tytuł: Pan Nakano i kobiety
Autor: Hiromi Kawakami
Ilość stron: 254
Okładka: miękka
Wydawca: WAB
