On – Zośka Papużanka

on-b-iext31734853„Inny” to słowo klucz pozwalające nazwać tych, którzy nie mieszczą się w ramach wyznaczonych przez białych, zdrowych heteroseksualnych mężczyzn. Na początku określano więc tak przede wszystkim kobiety, Żydów i homoseksualistów – dziś już oswojonych. Zośka Papużanka pisze jednak o wciąż odrzuconym Innym, o kimś, kogo się unika, z kogo się naśmiewa albo komu okazuje się współczucie. Tytułowy „On” bowiem to antybohater – powolny w myśleniu, oferma, dziwak i odmieniec, któremu na dodatek przyszło dorastać w latach osiemdziesiątych, kiedy wszyscy mieli żyć tak samo szaro i być tak samo szarzy.

Śpik – bo tak nazywają go koleżanki i koledzy – ciągle przynosi ze szkoły „łabędzie”, czyli dwójki, i nie jest w stanie nauczyć się tego, czego wymagają od niego nauczyciele. Znakomicie natomiast zna rozkłady jazdy – potrafi wszystkim wokół zaplanować co do minuty trasę wraz z przesiadkami. Mieszka w Krakowie razem z rodzicami i młodszym bratem, ale to mama jest jego prawdziwą opiekunką i przyjaciółką. Papużanka znakomicie oddała relację miedzy nimi – ogrom miłości matki do dziecka, które jest niedopasowane, odmienne od reszty. Płacze ze wzruszenia nad kwiatkami otrzymanymi od syna, walczy z nauczycielami o przepuszczanie go do następnej klasy, próbuje zorganizować mu przyjaciół, nie śpi po nocach ze zmartwienia, opuszczona przez męża śniącego na jawie o kochance i wygranej w totka.

Autorka znakomicie ukazuje klimat PRL-u i ci, którzy właśnie wtedy chodzili do szkoły, odnajdą w książce własne wspomnienia. Śpik reprezentuje przecież wielu podobnych do niego, obecnych niemal w każdej klasie z tamtych czasów. Ofiara żartów, klasowy głupek, wyśmiewany nie tylko przez uczniów, ale i nauczycieli. Narratorka, która momentami przechodzi z narracji trzecioosobowej do pierwszoosobowej, patrzy na bohatera z czułością. Śledzi na przestrzeni lat jego los, spotyka matkę, ale jednocześnie nie boi się przyznać do nieumiejętności rozmowy z nim, do konfrontacji z jego odmiennością.

„On” to liryczna opowieść o miłości i przywiązaniu, o byciu Innym, który nigdy nie zostanie zaakceptowany przez większość. To także narracja o sile wspomnień, które skłaniają narratorkę do refleksji o wydarzeniach z przeszłości. To również słodko-gorzka historia o dzieciństwie i dojrzewaniu.

Anna Godzińska

Tytuł: „On”

Autorka: Zośka Papużanka

Wydawnictwo: Znak Literanova

Premiera: luty 2016

About the author
Anna Godzińska
Ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego, autorka tekstów o miłości poza fikcją w magazynie Papermint oraz o literaturze w Magazynie Feministycznym Zadra. Fanka kobiet - artystek wszelakich, a przede wszystkim molica książkowa;)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *