Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania – Aleksandra Zaputko-Janicka

Zaprutko_Okupacja-od-kuchni_500pcx_popr3_wynikHistoria jako nauka coraz częściej sięga po badanie codzienności w przeszłości, by przez zjawiska i przedmioty powszechnego użytku opowiedzieć o Historii pisanej wielką literą. Aleksandra Zaputko-Janicka w swoich badaniach przygląda się temu, co dla każdego człowieka jest podstawową potrzeba fizjologiczną, czyli jedzeniu. „Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania” to nie tylko narracja o tym, co spożywano w Polsce w latach 1939 – 45, ale przede wszystkim – na co wskazuje podtytuł – historia opowiedziana znad garnków i talerzy.

Autorka czerpie wiedzę z różnych źródeł, nie tylko z innych prac historycznych czy danych statystycznych, ale przede wszystkim cytuje wspomnienia naocznych świadków tamtych wydarzeń. Dzięki fragmentom pamiętników, dzienników, a także opowieści wciąż żyjących osób książkę znakomicie się czyta – za faktami historycznymi stoją autentyczni ludzie, wymienieni z imienia. Często też przybliżona nam zostaje ich wojenna historia.

Podział na rozdziały znakomicie porządkuje dość obszerny materiał – dostajemy niezbyt długie fragmenty dotyczące konkretnego zagadnienia. Zaputko-Janicka w prologu z wyczuciem wprowadza nas w okupacyjny klimat: jest jeszcze sylwester 1938 roku, za chwilę pierwszy dzień 1939. Czy będzie wojna? Ludzie są podzieleni na optymistów i pesymistów. Ci drudzy gromadzą zapasy, które później pozwolą im przez jakiś czas żyć na wyższym poziomie. W następnym rozdziale autorka podaje konkretne informacje dotyczące racji żywnościowych, liczby kalorii. Oczywistym jest, że na tak głodowych przydziałach nikomu nie uda się przeżyć.

Kolejne strony książki to opowieść o tym, jak radzono sobie z głodem. Oczywiście była to domena kobiet – to one z racji tradycyjnej roli, ale i z powodu nieobecności mężczyzn, którzy walczyli na wojnie, musiały organizować żywność. Historyczka znakomicie zresztą opisała, że ta walka o codzienność dotyczyła wszystkich – bez względu na status społeczny sprzed wojny: Zofia Nałkowska prowadziła sklepik, a znane aktorki pracowały jako kelnerki.

Najbardziej interesującą warstwą tej książki są oczywiście konkretne przykłady radzenia sobie z brakiem podstawowych składników do gotowania. Autorka nie tylko opisuje szmuglowanie, nielegalny handel czy okupacyjne kawiarnie, ale także opowiada o wigilijnych czy wielkanocnych potrawach. Znajdziemy tu również przepisy na konkretne dania, które miały naśladować te „prawdziwe”, sprzed wojny. Jest tu więc i receptura na kawę z żołędzi, marcepanki bez marcepanu, pierogi ziołowe, czyli wojenne ravioli.

„Okupacja od kuchni” to także narracja o tęsknocie za światem przedwojennym. Wszystko jest tutaj erzacem, nie tylko mąki czy jajek, ale też życia wcześniejszego w całości.

Tytuł: Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania
Autorka: Aleksandra Zaputko-Janicka
Wydawnictwo: Znak Horyzont
Premiera: wrzesień 2015

About the author
Anna Godzińska
Ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego, autorka tekstów o miłości poza fikcją w magazynie Papermint oraz o literaturze w Magazynie Feministycznym Zadra. Fanka kobiet - artystek wszelakich, a przede wszystkim molica książkowa;)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *